Oracle nedir? Chainlink ve Band

Oracle kelimesini düşündüğünüzde aklınıza ne geliyor? Eski krallara ve kraliçelerine danışmanlık yapan ipek elbiseli eski bir kahin mi? Yoksa geniş bilgilerini paylaşan bilge bir kişi mi?

Kripto paralar ve blok zincirleri söz konusu olduğunda, bu açıklamalar o kadar dramatik olmasa da gerçeklerden pek de uzak değil.

Peki, Oracle’lar tam olarak nedir?

Oracle’lar aslında bir veri kaynağından bilgileri alıp bir veya daha fazla akıllı sözleşmeye güvenli bir şekilde gönderebilen yeni bir teknoloji türüdür. Akıllı sözleşme de kod içinde yazılı sözleşme hükümlerini otomatik olarak gerçekleştirebilen dijital sözleşmeleri ifade eden süslü bir terimdir.

Veriler ve kaynakları, belirli mal veya emtia fiyatları, hava durumu sensöründen alınan sıcaklık verileri, seçim sonuçları, vb. ilgi çekici her şey olabilir. Bu verileri talep eden ve alan akıllı sözleşmeler, işlevlerini yerine getirmek için Oracle kullanabilir.

Kaynak: researchgate.net

Akıllı sözleşmelerin erişip kullanabilecekleri bilgiler eskiden kısıtlıydı ama artık gerçek dünyadan gelen verilerle çalışabildiklerinden, bu oracle’lar blok zincirlere gerçek dünyayla ilk kez iletişim kurmanın bir yolunu sunarak çok çeşitli yeni uygulamalara olanak tanıyor.

Aynı zamanda bunun tam tersi de geçerlidir. Oracle’lar Ethereum gibi bir blok zincirinden bilgileri alabilir ve harici uygulamalara güvenli bir şekilde göndererek kişilerin ve işletmelerin gerektiğinde blok zincir verilerine güvenli ve güvenilir bir şekilde erişmelerine olanak verebilir.

İki Oracle: Chainlink ve Band

Akıllı sözleşmeler için güvenilir veri giriş ve çıkışlarına duyulan ihtiyacı fark eden Chainlink, kullanıma açılan ilk büyük oracle ağı olmuştur. Ayrıca Chainlink oracle’ları şu an yüzlerce proje tarafından kullanılmakta olduğu için mevcut durumda en geniş kullanıma sahip oracle platformudur.

Ancak oracle’lar aracılığıyla gerçek dünya ile blok zincirleri arasında köprü kurmaya çalışan tek proje Chainlink değildir. Merkeziyetsiz oracle alanındaki ikinci büyük proje olan Band Protocol de 2017 yılında kurulmuştur ancak veri oracle’ı platformunun 1.0 sürümünü 2019 yılının Eylül ayına dek kullanıma açmamıştır.

Her ne kadar Chainlink daha önce işe koyulmuş olsa da Band Protocol de büyük bir başarı sağlamıştır.

Tıpkı Chainlink gibi Band Protocol de oracle’ları kullanarak akıllı sözleşmelere yüksek kaliteli, kurcalanmaya karşı dayanıklı veriler sağlamayı amaçlamaktadır. Sonuçta, veriler güvenilir veya doğru değilse muhtemelen kimseye pek faydası olmayacaktır. Ayrıca Band Protocol, kendi oracle’larının Chainlink oracle’larına oranla daha ucuz, daha hızlı ve kullanımı daha kolay olduğunu söylemektedir.

İkisi arasında önemli bir fark da şu ki Chainlink, Ethereum blok zinciri üzerinde oluşturulmuştur ve Band Protocol ise başlangıçta Ethereum’da iken kısa bir süre önce Cosmos’a taşınmıştır. Farklı blok zincirlerinin farklı işlevleri vardır ve Cosmos da Band Protocol’ün veri gönderirken ve alırken maliyetleri düşürmesini sağlamaktadır.

Her halükarda, bir oracle’a beslenen tüm verilerin bütünlüğü, herhangi bir akıllı sözleşmeye iletilmeden önce her zaman kontrol edilir. Bu gerekli bir adımdır, çünkü akıllı sözleşmeler genellikle büyük miktarda kripto parayı yönetmekle sorumludur ve düzgün çalışmak için güvenilir verilere ihtiyaç duyar.
Hem Chainlink hem de Band Protocol için, bir oracle işletmek veya veri sağlayıcı olmak kârlı bir iş olabilir, çünkü hizmetlerini sağlamalarının karşılığında sırasıyla LINK ve BAND kazanırlar. Bu token’ların değeri vardır ve diğer kripto para birimleri ve sıradan nakit para ile kolayca takas edilebilirler.

Oracle’lar günümüzde nasıl kullanılıyor?

Oracle’lar ve akıllı sözleşmelerin gerçek bir senaryoda nasıl birlikte çalışabileceğini görmek için bir örneğe kısaca göz atalım.

Ahmet ile Merve’nin Bitcoin (BTC) fiyatının beş yıl sonra ne olacağı üzerine bahse girmek istediğini varsayalım. Ahmet, Bitcoin için bir boğa piyasası öngörüyor ve belirtilen tarihte 100.000$’ı aşacağına inanıyor. Buna karşılık Merve ise bir ayı piyasası öngörüyor ve 20.000$’ın altına düşeceğine inanıyor.

İkisi bu konuda 1.000$’lık bir bahse girmeye karar veriyorlar. Hangisinin tahmin ettiği fiyat gerçeğe daha yakın olursa bahsi de o kazanacaktır. Anlaşmanın hükümlerini akıllı sözleşmede belirtiyorlar ve bahislerini yatırıyorlar. Oracle’lar olmadan, akıllı sözleşme belirtilen tarihte Bitcoin fiyatını kontrol edemez.

Ancak bir oracle’a bağlandığında, akıllı sözleşme gerektiğinde oracle’ı sorgulayabilir ve saygın bir kaynaktan Bitcoin fiyatı hakkında bilgi alabilir. Bunun ardından bu verilere dayalı olarak bahsi sonuçlandırabilir ve fonları kazanan tarafa otomatik olarak transfer edebilir.

Diğer bir deyişle, oracle’lar bir restorandaki garsonlar gibidir. Müşteriler (akıllı sözleşmeler) ve şefler (veri sağlayıcılar) arasında önemli bir aracıdırlar. Garsonlar olmadan müşteriler şeflerle kolayca iletişim kuramaz ve bunun tam tersi de geçerlidir. İdeal bir dünyada, müşteriler sadece en iyi şefleri seçen garsonlarla muhatap olur.

Chainlink ve Band: Misyonları nedir?

Esasen bir blok zinciri üzerinde çalışan programlar olan merkeziyetsiz uygulamalarla yaşadığınız deneyimlere bağlı olarak, oracle’ların faydalarını ilk elden görmüş olabilirsiniz. Şu anda bunlar çeşitli hizmetleri sunmak için kullanılıyor. Bu hizmetlerin en popülerlerinden bazıları şunlardır:

• Merkeziyetsiz Finans (DeFi): Bu, genellikle normal finansal kurumlar tarafından sunulan sigorta, alım satım hizmetleri ve borç verme/alma gibi hizmetlere benzer hizmetler sağlayan yeni bir merkeziyetsiz finansal ürün gamıdır.
• Fiyat akışları: Bazı oracle’lar güvenilir fiyat verileri sağlamak için kullanılır ve akıllı sözleşmelerin normal para, emtia, hisse senedi ve kripto para gibi şeylerin çevrim kurlarını tespit etmek için bir varlığın fiyatını kolayca sorgulamalarına olanak verir.
• Sentetik varlıklar: Sentetikler, hisse senedi veya emtia gibi başka bir varlığı temsil eden kripto para token’larıdır. Bunların değerinin dayanak varlığın değerine yakın olduğundan emin olmak için oracle’lara ihtiyaç duyulur.

Bunlardan bazılarının derinlemesine incelendiği bir çalışma için Chainlink’in son raporuna bakabilirsiniz.. Ancak bu raporun teknik bilgiler içerdiğini belirtmemiz gerekir.

Oracle’lar blok zincir endüstrisi için hızla bir mihenk taşı teknolojisi hâline geliyor ve bu yüzden gerçek potansiyelleri ve faydaları söz konusu olduğunda yalnızca buz dağının görünen kısmını ele almış olmamız muhtemeldir.

Bilgi güçtür; öğrenmeye devam edin! Kriptolar ve blok zinciriyle ilgili bilgi edinmekten hoşlanıyorsanız School of Block bölümümüze göz atın Başlangıç Seviyesi için Web 3’e Giriş.