Anahtar Cümle (Gizli Kurtarma İfadesi) Nedir?

Kriptonun temelinde, varlıklar üzerinde bireysel kontrol sahibi olma fikri yatar (self-custody); yani geleneksel bankacılığın aksine, varlıklarınızın mülkiyeti sizde kalır. Ancak bu durum, beraberinde bir sorumluluk gerektirir. Özel anahtarlarınızı korumak ile cüzdanınıza erişiminizi sürdürmek farklı şeylerdir. Günümüzde binlerce pasif Bitcoin cüzdanı var ve bunların hepsi, artık hesaplarına erişimi olmayan insanlara ait.

Kripto cüzdanınızı yedeklemek tam olarak bu yüzden büyük önem taşır. Yedeklemenizin başına gelebilecek pek çok zorluk söz konusudur; kaybolabilir, çalınabilir veya bir doğal afet sonucu hasar görebilir.

Bu durumda bir kripto cüzdanı nasıl doğru bir şekilde yedeklenebilir?

Eğer bir kripto cüzdanınız varsa yanıtı belki zaten biliyorsunuzdur: Anahtar cümle olarak da bilinen Gizli Kurtarma İfadeniz.

Özetle, bunu kullanarak bütün bir kripto cüzdanını (ve ona ait tüm hesapları) yeni bir cihazda veya arayüzde geri yüklemek mümkündür. Ancak hepsi bununla sınırlı değil. Haydi, detaylara inelim!

“Seed Phrase” nedir?

Gizli Kurtarma İfadesi (SRP) veya anımsatıcı ifade olarak da bilinen anahtar cümle, tüm kripto cüzdanınızı geri yüklemenizi sağlayan bir kelime dizisidir. Bu kelimeler, kurulum sırasında cüzdanınız tarafından üretilip size verilir. Kurulum yönergelerini doğru bir şekilde uyguladığınızda, bu kelimeleri doğru sırayla bir yere kaydedersiniz.

Bu kelime dizisi, özel anahtarlarınız için bir ana anahtar işlevi görür. Daha detaylı ifade etmek gerekirse cüzdanınız, çeşitli blok zincirleri ve hesaplar için özel anahtarlar üretebilmek adına bu ana anahtarı kullanır. İşte tek bir anahtar cümle ile tüm cüzdanınızı geri yükleyebilmenin ardında bu sistem yatar.

Artık Gizli Kurtarma İfadesinin ne olduğunu biliyorsunuz; peki ne için olduğunu öğrenmek ister misiniz?

Anahtar cümle ne işe yarar?

Anahtar cümle, cüzdanınızın bir hırsızlık veya hasar sonucu kullanılamaz hâle gelmesi durumunda bir yedekleme işlevi görür. Bir gün cüzdanınızı çamaşır makinesinde yıkanırken bulabilirsiniz. Ya da belki yazılım cüzdanınızı yüklediğiniz bilgisayar bozulabilir. Bazen bunlara gerek bile kalmaz ve yalnızca cüzdan değiştirmek isteyebilirsiniz.

Bu gibi durumlarda, anahtar cümle size başka bir cüzdanı veya arayüzü kullanarak tüm cüzdanınızı geri yükleme seçeneğini sunar. Bu noktada şu temel prensibi bilmek gerekiyor: kripto varlıklarınız cüzdanın kendisinde değil, blok zincirinde saklanır. Cüzdanın işi, ilgili blok zinciri adreslerine bağlanmanızı sağlayan özel anahtarları korumaktır. Kurtarma ifadeniz aynı olduğu sürece, özel anahtarların hesaplanması size her zaman aynı sonucu verir; bu kelime dizisine bağlı hesapların tümüne erişme yetkisi.

Yeni bir cüzdan kurarken genellikle, size yeni bir cüzdan kurulumu yapma veya bir kurtarma ifadesiyle geri yükleme seçenekleri sunulur. İkinci seçeneği seçtiğinizde 12 ya da 24 kelimenizi girersiniz ve kullandığınız yeni cihaza veya arayüze tüm cüzdanınızı geri yüklemiş olursunuz. Böylece cüzdanınızı satan üretici hizmet vermeyi durdursa bile, kelimelerinizi başka bir uyumlu cüzdana girerek varlıklarınıza daima erişim sağlayabilirsiniz (ancak güvenlik nedeniyle, mecbur kalmadıkça bunu yapmamanızı öneririz).

Bu kısma gelmeden önce, bir anahtar cümlenin nasıl çalıştığını ve tüm bunları nasıl yapabildiğini keşfedelim.

Anahtar Cümleler Nasıl Çalışır?

Kurtarma ifadenizin bir dizi kelimeden ibaret olmadığını bilmeniz gerekir. Bu kelimeler aslında, entropi adı verilen uzun bir sayı dizesinin insanlarca okunabilir bir çevirisidir. Entropi o kadar uzun bir sayıdır ki bunu bir yere kaydetmek hiç pratik olmayacaktır. Bu problemi çözmek adına, Bitcoin Geliştirme Teklifi 39 (BIP-39), uzun bir sayıyı insanlar tarafından kolayca kaydedilebilecek bir veriye dönüştürmek için standartlaştırılmış bir yöntem sundu. Dolayısıyla anahtar cümle, entropiyi çevirmek için toplam 2.048 farklı İngilizce kelime kullanabilir.

Bu aşamada şunu merak ediyor olabilirsiniz; eğer Gizli Kurtarma İfadeniz yalnızca uzun bir sayının çevirisinden ibaretse, nasıl bu kadar güvenli olabilir? Aslında bunun cevabı, entropinin nasıl üretildiğiyle ilgili. Entropi çok uzun ve rastgele bir değer olmalıdır, aksi hâlde birileri onu deşifre edebilir. Entropi, rastgele olarak üretildiği ve 128 bitten fazlasını içerdiği sürece, hiçbir bilgisayar veya kişinin onu deşifre edemeyeceği kadar güvenlidir.

Ledger Gizli Kurtarma İfadeleri (Anahtar Cümleleri)

Ledger cihazları, entropiyi oluşturmak için bir Rastgele Sayı Üreteci (RNG) kullanır, dolayısıyla oluşturulan sayı son derece rastgelelik içerir. Üstelik, tüm Ledger cihazları, 256 bit değerinde entropiyi temsil eden bir 24 kelimelik kurtarma ifadesi ile çalışır. Bu entropi, doğru kombinasyonu tahmin etmeyi imkânsız kılacak kadar uzun bir sayı dizesidir.

Ledger’da entropi üretim sürecini başlatmak için:

1. Ledger cihazınızı açın
2. Kişisel bir PIN kodu belirleyin
3. Cihazınız, entropi olarak da bilinen rastgele ve uzun bir sayı üretir
4. Entropi, BIP-39 aracılığıyla Gizli Kurtarma İfadenize (anahtar cümle) dönüştürülür
5. Gizli Kurtarma İfadesi (anahtar cümle), cihazınızdaki Güvenilir Ekranda gösterilir

Eğer cihazınız önceden oluşturulmuş bir Gizli Kurtarma İfadesi veya PIN koduyla gelirse, onu sakın kullanmayın! Bu, cihazın başka bir sahibi olabileceği ya da kurcalanmış olabileceği anlamına gelir. Bu durumlarda, daha fazla bilgi almak için Ledger müşteri destek ekibiyle iletişime geçmelisiniz.

Anahtar Cümlemi Güvende Nasıl Tutabilirim?

Anahtar cümlenizin, kripto cüzdanınızın yedeklemesi olduğunu artık biliyorsunuz. Bu, aynı zamanda, başka birinin 24 kelimelik anahtarınıza el koyması durumunda kripto paralarınıza erişebileceği anlamına da gelir. Bu nedenle, anahtar cümlenizi güvende tutmanız son derece önemlidir. Peki onu korumak için ne yapabilirsiniz?

Onu doğru şekilde kaydettiğinizden emin olun

İlk olarak, anahtar cümlenizi doğru bir şekilde yazdığınızı veya kaydettiğinizi doğrulamalısınız. Yazım veya sözcük sıralamasındaki herhangi bir hata, farklı bir adres kümesinin oluşturulmasına neden olur. Bu adıma yardımcı olmak için, Ledger özel bir uygulama geliştirdi. Recovery Check uygulaması, not aldığınız kurtarma ifadesinin, cihazınızı koruyan kurtarma ifadesiyle aynı olup olmadığını karşılaştırır. İşte bu kadar kolay!

Çevrim Dışı Saklayın

İkinci olarak, Gizli Kurtarma İfadenizi asla bulut temelli hizmetlerde saklamayın. Sunucu hack’lenirse, anahtar cümleniz ve dolayısıyla cüzdanınız da tehlikeye girer. Benzer bir şekilde, ortak wifi ağlarına bağlıyken asla bir yazılım cüzdan kullanarak işlem yapmamalısınız. Anahtar cümlenizi havalimanı wifi ağındaki herkesle paylaşmak istemezsiniz, öyle değil mi? Anahtar cümlenizin bir kopyasını internete bağlı bir cihazda tutmak tam olarak bunu yapmaktır.

Anahtar cümlenizi bir donanım cüzdan veya kâğıt parçası gibi fiziksel bir ortamda saklamak çok daha iyi bir seçenektir.

Bu aşamada, donanım cüzdanınızın anahtar cümlesini asla bir yazılım cüzdana aktarmamanız gerektiğini bilmeniz çok önemlidir. Bir donanım cüzdanın tüm amacı, anahtar cümlenizi çevrim dışı bir ortamda oluşturmaktır. Bu sayede en karmaşık dijital casusluk araçları bile kelimelerinizi göremez. Eğer güvenli durumdaki kurtarma ifadenizi, benzer özellikleri taşımayan bir cüzdana aktarırsanız, başkalarının ona erişmesi riskini almış olursunuz. Kısacası, donanım cüzdanınızı bir yazılım cüzdana aktarırsanız, Gizli Kurtarma İfadeniz online tehlikelere karşı savunmasız hâle gelebilir.

Hırsızların, Kazaların veya Doğal Afetlerin Erişemeyeceği Bir Yerde Saklayın

Dikkat etmeniz gereken başka bir husus da anahtar cümlenizi nerede saklayacağınızdır. Gizli Kurtarma İfadenizi çalan herhangi bir kişi, cüzdanınıza kolayca erişebilir. Bu nedenle, onu sakladığınız yeri hiç kimse bilmemelidir; ev arkadaşlarınız, eşiniz, hatta anneniz bile. Anahtar cümlenizi saklayabileceğiniz güvenli bir yer yoksa, Ledger Recover ilginizi çekebilir. Bu tercihe bağlı hizmet ile kullanıcılar, anahtar cümlelerini parçalara bölüp emanetçi taraflara dağıtarak bir yedekleme elde etmiş olur. Kısacası, anahtar cümlenizi ev ortamında koruma stresinden kurtulmuş olursunuz.

Bazen anahtar cümlenizi bir kaza sonucu kaybedebilirsiniz. Örneğin evinizde yangın çıkması durumunda, bir kâğıda yazılı olarak duran anahtar cümlenize ne olur? Bu tür felaketlere karşı önlem almak için BillFODL harika bir çözüm sunuyor. BillFODL, olası hasarlara karşı çok dayanıklı bir fiziksel depolama seçeneği olarak sunuluyor; üstelik çok şık da görünüyor.

Anahtar Cümlenizi Hiç Kimseyle Asla Paylaşmayın

Elbette, son tavsiyemiz; 24 kelimelik kurtarma ifadenizi Ledger dahil kimseyle asla paylaşmayın. Biz anahtar cümlenizi asla sormayız ve başka kimse de sormamalıdır. Unutmayın: Varlıklarınızın son savunma hattı sizsiniz. Gardınızı asla düşürmeyin, aksi hâlde kötü niyetli kişiler anahtar cümlenizi paylaşmanız için size sosyal mühendislik uygulayabilir. Anahtarlarınız sizde değilse coin’ler sizin değildir; Gizli Kurtarma İfadenize erişen biri tüm anahtarlarınızın sahibi olur.

Anahtar Cümleniz: Gerekli Bir Cüzdan Yedekleme Aracı

Artık anahtar cümlelere ve nasıl çalıştıklarına, neye yaradıklarına ve nasıl etkili bir şekilde korunacaklarına dair her şeyi biliyorsunuz. Yine de güvenlik yolculuğunuzun sonuna henüz ulaşmadınız. Gizli Kurtarma İfadenizin en güçlü gardiyanı sizsiniz.

Neyse ki Ledger ekosistemi, anahtar cümlenizi güvende tutabilmeniz için size birçok seçenek sunuyor. Amacınız ister doğru ifadeyi kaydedip kaydetmediğinizi kontrol etmek, ister daha kalıcı bir depolama çözümü bulmak hatta Ledger Recover’ı kullanmak olsun, Ledger size varlıklarınızın kontrolünü kaybetmeden bu amaca hizmet eden seçimler sunuyor.

Sonuçta self-custody (bireysel kontrol) olmadan kripto neye yarar ki?