Bitcoin Hakkında Her Şey
| Özetle: |
| — Bitcoin, 2008 yılında ortaya çıkmıştır ve dünyanın ilk merkeziyetsiz dijital para birimidir. Ağı otonom bir şekilde çalışır ve değer saklar, hiçbir devlet veya merkez bankasının kontrolünde değildir — Bitcoin, isteyen herkesin okumak için erişebileceği ve kimsenin değiştiremeyeceği, dijital bir muhasebe defteri olan blok zinciri altyapısını kullanır. Bu özellikler sayesinde ağ, merkezî herhangi bir kuruluşa ihtiyaç duymadan, kendi kendine çalışabilir — Bitcoin ağının konsensüs protokolü İş İspatıdır (PoW; Proof of Work); ağdaki node’lar (düğümler) işlemleri doğrulamak için bu mekanizmayı kullanırlar — Bitcoin, işlemlerin takibinin yapılması için merkezî otoritelere ihtiyaç duymayan ve güven gerektirmeyen bir blok zinciri ağı üzerinde var olduğu için, eşler arası (P2P) işlemleri mümkün kıldı ve değer aktarma yöntemlerimizde devrim yarattı |
İlk kez Satoshi Nakamoto’nun white paper‘ında anlatıldı 2008 yılının Ekim ayında, Bitcoin dünyada başarıyla icat edilen ilk kripto para oldu. Ve hâlâ piyasanın açık ara lideri konumunda. Dolayısıyla, yakından tanımanın faydaları çok. Aşağıda, Bitcoin’in ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve popüler kullanım alanlarını öğreneceksiniz. Haydi, gerçekleri öğrenelim!
Bitcoin’in Temel Unsurları
Önceki makalemizde Bitcoin’in neden bu kadar önemli olduğu ve hangi problemleri çözdüğü hakkında çeşitli bilgiler vermiştik.
Gizemli mucit Satoshi Nakamoto‘nun hayal ettiği şekilde, Bitcoin’in en temel özelliklerinden biri merkeziyetsiz bir yapıda olması. Bu sayede, ağa erişim hiçbir kurum tarafından kontrol edilemiyor, seçici hâle getirilemiyor veya kısıtlanamıyor. Etkisi ise bunların da ötesinde.
Bitcoin’i oluşturan temel özelliklerin birleşimiyle ortaya çıkan özgün yapı, geleneksel para veya diğer varlıklardan çok farklı olmasını sağlıyor. Bu özellikleri kolayca anlamanız için basit ve akılda tutması kolay bir yöntem olarak sembolik bir kısaltma bulduk.
Hazır mısınız? Ve biiiiir ve ikiiiii ve…
Be your own bank (Kendi bankanız olun)
Bitcoin, tamamen eşler arası (P2P) işleyen bir ağı başarıyla sunan ilk finansal sistem oldu. Blok zinciri teknolojisi sayesinde, o güne kadar çözülememiş olan çift harcama sorununu aşan ilk kripto para olmayı başardı. Yani, BTC ve genel olarak kriptolar söz konusu olduğunda paranız veya işlemleriniz için bankalara ya da diğer kuruluşlara güvenmek zorunda değilsiniz. Dünyanın dört bir yanında istediğiniz herkesle doğrudan ve özgürce işlem yapabilirsiniz.
Hack’lemesi imkansız
Merkeziyetsizlik, blok zinciri ağlarının (ve Bitcoin’in) otonom bir şekilde işleyebilmesi için olmazsa olmazdır ve güvenliğini zirveye çıkarıp neredeyse tamamen kurcalanamaz hâle getirir.
Bir örnekle anlatalım. Eğer banka veya rezerv gibi merkezî bir ortamdaki bir bilgisayar hack’lenirse bir faciaya dönüşür, çünkü bu sistemlerde hassas bilgiler merkezî bir çekirdekte saklanır ve yönetilir.
Blok zinciri gibi merkeziyetsiz bir ağda ise ağın kontrolü, dünyanın dört bir yanındaki binlerce node’a dağıtılmıştır ve ağ üzerinde herhangi bir etki yaratmak için bu node’ların en az %51’ini ele geçirmek gerekir. Böyle bir işe kalkışacak bilgisayar korsanının aynı anda o kadar çok bilgisayara saldırması gerekir ki bu hemen hemen imkansızdır. Tüm işlemler topluluk ağı tarafından doğrulandığı için sahtekarlık yapmak da mümkün değildir. Sahte bir işlem varsa reddedilir. Bu sayede, paranızı aktarmak için güvenli bir yol olduğundan rahatça emin olabilirsiniz, çünkü hack’lenmesi olanaksızdır.
Güçlü ve hızlı
Bitcoin işlemleri sınır tanımaz ve dünyanın herhangi bir ülkesinden herhangi bir ülkesine neredeyse anında gönderilebilir. Ulusal ve uluslararası işlemlerin süresi ve ücretleri aynıdır. Buna ek olarak, geleneksel uluslararası işlemler 1 ila 4 gün arasında sürede gerçekleşirken, bir BTC işlemi yaklaşık 10 dakikada gerçekleşir.
Her şey açık
Bitcoin tamamen açık kaynaklı olduğu için şeffaftır. Bu, isteyen herkesin kodu inceleyebileceği ve nasıl çalıştığını doğrulayabileceği anlamına gelir. Dahası, tüm işlemler blok zincirinde halka açık olarak kaydedilir. Yani, Bitcoin hesaplarınız ve bakiyelerinizle ilgili tüm verileri doğrulayabilirsiniz.
Paranızın sahibi olun
Bitcoin’de kendi paranızla ne yapıp ne yapamayacağınızı size söyleyebilecek merkezî otoriteler bulunmaz. Finansal kuruluşların takdirine bıraktığınız paranın aksine, Bitcoin’de hem paranızın mülkiyeti tamamen sizde olur hem de fonlarınız üzerinde kontrol sahibi olan tek kişi olursunuz. Yetkiler kötüye kullanılamaz. Güven kötüye kullanılamaz.
Gizli
Bitcoin’in işlemleri tamamen halka açık olsa da işlem yaptığınızda tamamen gizli kalmaya devam edebilirsiniz. Bitcoin’de kullanılan adresler veri dizileri formatında olduğu için bu diziler üzerinden tek bir kullanıcıya ulaşılamaz. İlk kez coin satın aldığınız zaman, normal şartlarda gerçek dünyadaki kimlik bilgilerinizi vermeniz gerekebileceğini de eklemek gerekir. Teorik olarak, ilk cüzdanınızdan yaptığınız işlemlerle olan bağlantınız bu bilgiler üzerinden saptanabilir. Gelgelelim, blok zincirinin içinde hiçbir kişisel verinizi ifşa etmeden, istediğiniz her türlü şekilde işlem yapabilirsiniz.
Spekülasyondan ibaret değil
Bitcoin sadece spekülatif bir varlık değildir. Esas itibarıyla, “dijital para” gibi bir ödeme yöntemi olmak üzere tasarlandı. Popülerliği, çok daha fazla kullanım alanının kabul edilmesine vesile oldu. Pizzadan tutun Lamborghini arabalara kadar çeşitli ürün ve hizmetlerin alışverişinde kullanılabiliyor. Bitcoin’in bir alışverişte kullanıldığı ilk işlemde satın alınan ürün iki pizzaydı! O zamanlar bu iki ürünün fiyatı yaklaşık 40 USD’ydi. Bugün ise 200.000.000 USD’nin üzerinde değere sahip.
2017 yılında, “Bitcoin Lambo” tabiri argoda popülerlik kazandı. O dönemde Bitcoin’in değeri roket gibi yükseliyordu ve insanlar, Bitcoin ile Lamborghini alıp alamayacaklarını merak ettiler. Meşhur kripto argosu
Günümüzde Bitcoin ile lüks evler veya uzaya gitmek için bilet satın alınabiliyor ve bu durum, büyük finansal işlemlerde ve yatırımlarda kullanılmak için kabul gören bir ödeme yöntemi hâline geldiğini gösteriyor. Bitcoin henüz herkese tamamen ulaşmış olmasa da kabul edilebilirliğinin artması ve ana akımda benimsenmesi geleceğinin parlak olduğuna işaret ediyor.
Bitcoin kullanmak: Nasıl çalışır?
Blok zinciri işlemlerinin nasıl çalıştığını daha önce anlattığımızı hatırlarsınız. Üçüncü tarafların kontrolüne bağlı kalmadan şeffaf, güvenli ve anonim bir eşler arası (P2P) değer takası yöntemi sunuyor. Bitcoin (veya BTC) de aynı şekilde çalışıyor. Adımları inceleyelim:
Şimdiye dek yeni bir şey yok. Bitcoin’i anlamak için İş İspatının (PoW; Proof of Work) ne olduğunu da anlamak gerekir. Bitcoin ağı her bir işlemi kontrol etmek ve onaylamak için protokol adı verilen bu mekanizmayı kullanır. Bu protokol, kripto paranın altyapısında kullanılan blok zincirinin kurallarına bağlıdır ve her kripto para için farklı olabilir.
İş İspatının (PoW; Proof of Work) Açıklaması
İş İspatı sistemi, yeni işlemleri doğrulamak için madencileri son derece karmaşık olan bulmacaları çözmeye teşvik eder. Devasa bir Sudokuya benzeyen bu bulmacalar çözüldüğünde, bloklar doğrulanmış olur ve blok zincirine eklenir. Bulmacayı en hızlı çözen madenci, bloku zincire ekleme hakkına sahip olur ve bunun karşılığında bir miktar BTC ödülü alır. Bu işleme madencilik denir.
Peki, neden bu rekabetçi sistem tercih ediliyor? Çünkü yeni bloku çözmek için rekabet edilen süreçte madenciler, işlem güçlerini birleştirerek Bitcoin ağına veriyorlar ve bu da ağa stabilite, güvenlik ve merkeziyetsizlik sağlıyor. Bu sayede, bir madencinin kötü niyetli davranması veya sisteminin tehlikeye girmesi durumunda bile, işlemlerin gerçekliği ağdaki diğer tüm katılımcılar tarafından doğrulanmaya devam eder ve sadece gerçek blokların zincire eklenmesine izin verilir. Bu tür bir konsensüs mekanizmasında etki yaratmak için ağdaki cihazların %50’sini ele geçirmek gerekir. Böyle bir eylem için gereken işlem gücü o kadar yüksektir ki neredeyse hiçbir bilgisayar korsanı bunu başaramaz. İş İspatı (PoW; Proof of Work) sisteminin nihai amacı budur.
Artık temel bilgileri öğrendiniz… Bundan sonra tek yol ileri
İşte, başardınız! Bitcoin’le ilgili temel bilgiler dersini tamamladınız! Elbette her konuyu ele almadık ama daha fazlasını öğrenmek ve hatta kendinize bir miktar Bitcoin satın almak için ihtiyacınız olan temellere artık sahipsiniz. Kripto dünyasındaki yolculuğunuza diğer kripto paralarla devam etmek için de yeterli bilginiz var! Elbette Ledger Academy de bu konuda size yardımcı olabilir; dolayısıyla okumaya devam edin.
Bilgi güçtür.
O yüzden öğrenmeye devam edin! Kripto ve blok zinciriyle ilgili bilgi edinmek hoşunuza gidiyorsa, Bitcoin’in nasıl herkesin dilinde olduğunu öğrenmek için School of Block bölümümüzü izleyin.