Web 3.0 Dolandırıcılıkları

Ledger donanım cüzdanlarının temelinde güvenlik yatar ama Ledger’ın bile sizi koruyamayacağı bazı riskler mevcuttur. Bu bölümde, en sık kullanılan Web 3.0 dolandırıcılık taktiklerini ve kripto dünyasını keşfederken farkında olmanız gereken şeyleri anlatacağız.

Web 3.0 Dolandırıcılıkları

Web 3.0’da isteyen herkes bir proje oluşturup token satmaya başlayabilir. Kripto projelerinin tabi olduğu ticari kontroller, denetleyiciler ya da tüzükler yoktur. Kripto ve blok zinciri dünyası hâlâ daha ilk aşamalarında sayılabilir. Bu belirsizlik ortamı, eski numaraları kullanarak haksız kazanç sağlamaya çalışan fırsatçılar için bulunmaz bir nimettir.

Shilling (Yemleme)

“Shilling” (yemleme) yeni bir dolandırıcılık taktiği değildir. Hatta ticaretin kendisi kadar eski olduğu söylenebilir.

Bir ürün veya işletme için “shill” yapılması, bir şahsın kendi çıkarları için bir fikri ölesiye savunması ve desteklemesi anlamına gelir. Başka bir deyişle, bir projenin “Hayatta sadece bir kez çıkacak bir fırsat!” olduğunu iddia edebilir ya da “Tükenmeden önce hemen girmelisin!” gibi laflar kullanabilirler. Buradaki amaç, bunun inanılmaz bir yatırım fırsatı olduğuna sizi inandırmaktır. Esasen harika bir fırsat falan değildir ve sizin yatırımınızdan çıkar sağlayacak tek kişi “shill” yapandır.

Kriptoların, isteyen herkesin bir proje yaratıp sizden yatırım isteyebileceği bu özgür ve kolay dünyasında “shilling” (yemleme) dolandırıcılıklarına çok sık rastlanır.

Kripto “shilling” nedir?

Kripto para “shilling”’i (yemlemesi) birkaç şekilde olabilir:

• Düzmece bir projenin reklamı yapılabilir (buna geri döneceğiz)
• Şahıslar, kendi finansal çıkarları için bir projeyi destekleyebilir. (yani tarafsız bir öneri değildir)

Her halükârda amacı aynıdır: Projeyi duyurup destek oluşturmak ve bizler gibi durumdan haberdar olmayan insanların yatırım yapmasını sağlamak.

Az biraz tanıtım çok geniş kitlelere ulaşmak için yeterli olabilir. Ne kadar çok insan yatırım yaparsa token’a olan talep o kadar artar, fiyatı o kadar yükselir ve genel olarak projenin değeri büyür.

Görüntü kaynağı: internet sağ olsun

Kripto Shilling nasıl anlaşılır?

Kripto “shilling”’lerini (yemlemelerini) tespit etmek her zaman kolay olmayabilir. Her seferinde karşınıza “Selam! Şu token’a bir bak. Muhteşem. Para kazanmak ve dünyayı kurtarmak istiyorsan buna hemen ve kesinlikle yatırım yapmalısın!” diyen birisi çıkmayabilir. Onun yerine şöyle de görünebilir:

• Influencer’lar

Influencer’lar yalnızca Instagram’da bulunmaz. Kripto para dünyasında ünlüler gibi, kitleler tarafından tanınan bazı şahısların bir projeyi desteklediklerini duyurduklarına tanık olabilirsiniz.

Bu ünlü kişimiz pek şeffaf davranmıyor olabilir. Bu desteği vermek için ödeme alıyor ya da projeden hisse veriliyor olabilir. Her iki durumda da bu şahısların önerileri tarafsız değildir ve size fayda sağlama amacını taşımaz. Kendi çıkarları için hareket ederler.

Buradan alınacak ders nedir? Her zaman “Neden?” sorusunu sorun. Tanınmış bir şahıs, daha önce piyasaların ilgisini çekmemiş bir kripto parayla ilgilenmeye başlayıp birdenbire desteğini duyurursa bunu muhtemelen sizin için değil, kendisi için yapıyordur.

• Proje kurucusu

Doğal olarak, kripto para projelerinin arkasındaki ekipler projenin başarılı olmasını ister. Ne de olsa bu projede kendi hisselerinin de olma ihtimali yüksektir. İlgi çekip yatırım alması için projelerini kitlelere duyurmak istemeleri son derece mantıklıdır.

Unutmayın! Proje ekibinin, projenin başarılı olmasını istemesi kendi menfaati içindir. Dolayısıyla, onların önerilerinin tarafsız olması da pek mümkün değildir.

Buradan alınacak ders nedir? Kendi araştırmanızı yapın. Eğer proje ekibi size dünyaları ve ötesini vaat ediyorsa projenin yol haritasını, whitepaper’ını ve Etherscan gibi diğer kaynakları (bundan daha sonra bahsedeceğiz) karşılıklı kontrol edin.

“Rugpull” (halı çekme): Mükemmel bir kripto dolandırıcılığı

Şimdi de kripto dünyasında çok sık rastlanan bir diğer dolandırıcılık türünden bahsedelim.

“Rugpull” (halı çekme) tam da düşündüğünüz şeydir: Birisi, üzerinde durduğunuz halıyı altınızdan çekiverir. Kripto dünyasında ise “rugpull” (halı çekme) olayları, bir projenin aydınlık bir gelecek vaadiyle coin’ler veya NFT’ler satmasını içerir.

Projeye olan talep arttıkça token’ların fiyatı ve projenin genel değeri de artar. Esas mevzu nedir? Bu projenin bir geleceği yoktur ve yaratıcıları bunu bilir.

Pump and Dump (Şişir ve Patlat)

Siz ve diğer yatırımcılar paranızı projeye gömdükten (kriptolarla şişirdikten) sonra token’ların talebi ve fiyatı yükselir. Ardından, projenin yaratıcıları veya kurucuları, sizin ve diğer alıcıların ilgisi sayesinde zirve yapmış olan hisselerini satarlar (patlatırlar).

Projeyi yaratanlar, vaatlerini yerine getirmeyeceklerini daha en başından beri biliyor olurlar ve hisselerini sattıktan sonra projeyi terk ederler. Siz ve diğer yatırımcılar, artık var olmayan bir projenin token’larıyla baş başa kalırsınız.

Son zamanlarda bunun çok büyük bir örneği yaşandı: SushiSwap (SUSHI) çıkış dolandırıcılığı. Projenin fiyatı inanılmaz bir hızla yükseldi ve projenin Chef Nomi lakabını kullanan anonim kurucusu, elindeki hisseleri bir anda 14 milyon USD karşılığında nakde çevirdi. Bu karar, SUSHI’nin fiyatının bir haftadan kısa bir süre içinde 9 USD’den bir doların altına düşmesine yol açtı. Topluluk tarafından gösterilen yoğun tepkinin etkisiyle, Chef Nomi baskılara boyun eğdi ve fonları geri gönderdi. Gelgelelim, “rugpull” (halı çekme) olaylarının birçoğu böyle pozitif bir şekilde bitmiyor.

Gardiyan sizsiniz

Özetle Web 3.0’ın sunduğu özgürlük, isteyen herkesin istediği her şeyi söyleyip yapabilmesi için mükemmel bir ortam sunuyor. Anahtarlarınız, Ledger Nano cihazınızın içinde tamamen güvende olsa bile herhangi bir projeye katılmadan önce iyice araştırmak sizin sorumluluğunuzdadır.

Ledger Academy bu konuda size yardımcı olmak için burada! Bunu bir sonraki makalemizde konuşacağız. Şimdilik, DeFi ve NFT projelerine sağlıklı bir şüpheyle nasıl yaklaşacağımızı özetleyelim.

Dolandırılmaktan Nasıl Korunursunuz?

Birisinin sizi bir projeye para yatırmaya ikna etmesine izin vermeden önce (bu kişi ne kadar hevesli olursa olsun) şunları yaptığınızdan emin olun:

• Bu şahsın sizinle neden iletişime geçtiğini kendinize sorun! Sizinle görüşmelerinin altında başka bir çıkar bulunuyor olabilir mi?
• Kripto projeleri öneren özel mesajlara asla yanıt vermeyin! Web 3.0’da kimsenin sizinle özel olarak iletişim kurması için bir sebep yoktur.
• Kendi araştırmanızı yapın (DYOR). Dedikoduları dikkate almadan önce proje hakkındaki önemli bilgileri edinin.

Bilgi güçtür

Web 3.0’da karşılaşabileceğiniz başlıca riskleri artık tanıyorsunuz. Sıra, kendi araştırmanızı yapmaya ve bilgi edinmeye geldi. Güvenlik, kripto cüzdanınızın ötesinde olan bir şeydir. Hangi soruları sormanız gerektiğini ve karşınıza çıkan fırsatları kendi başınıza nasıl araştıracağınızı öğrenmeniz gerekir. Bir sonraki makalemizde bu konuya eğileceğiz.