Blok Zinciri İşlem Geçmişi Nasıl Okunur

Kripto paralar tamamen şeffaf olarak bilinir ve tüm işlemler doğrulanabilir niteliktedir. Ancak nasıl çalıştığını herkes tam olarak bilemeyebilir. Bugün bir blok tarayıcı aracılığıyla blok zinciri işlem geçmişinizi ve bakiyelerinizi kendi kendinize nasıl doğrulamaya başlayabileceğinizi göstermek istiyoruz.

Güvenmeyin, doğrulayın! İşlemler herkesin görebileceği şekilde açıktır

Bitcoin gibi kripto paralar geleneksel parayla karşılaştırıldığında oldukça benzersizdir. Blok zinciri adı verilen bir teknolojiden yararlanırlar. Bu kısacası, tüm işlemlerin tutulduğu dağıtık bir defterdir. Yani her bir kripto para için yapılmış tüm işlemler, geçmişinin tamamını tutan tek bir blok zincirine kaydedilir.

Yapılan tüm işlemlerin doğru olduğundan emin olmak için dekontlarınızı saklayıp her ay banka hesabınızdan kontrol ettiğinizi hatırladınız mı? Belki de bunun yerine bankanıza güvenmişsinizdir. Söz konusu kripto paralar olunca kimseye güvenmenize gerek yok çünkü bu dünyada üçüncü bir taraf bulunmaz. Hemen hemen tüm kripto paralar, gerçekleşmiş her işlemin her ayrıntısının görülebildiği herkese açık blok zincirleri kullanır.

Bu sizin için ne anlama geliyor? Başkalarının sizden ne kadar fazla zengin olabildiğini görebilmek dışında aslında çok değerli bir amaca hizmet eder; gönderdiğiniz veya aldığınız her işlemi doğrulayabilirsiniz. Kullandığınız hizmetin doğru tutarda Bitcoin göstermediğini düşünüyorsanız kendiniz göz atarak eşleşip eşleşmediğini görebilirsiniz. Ayrıca size ulaşmamış olsa dahi arkadaşınız “işlemi yaptığını garanti etmişse” iddialarının geçerliliğini doğrudan blok zincirinin kendisinde kontrol edebilirsiniz. “Güvenmeyin, doğrulayın” şeklindeki meşhur deyişte de ifade edildiği gibi kripto paralarla işlemlere ilişkin her şeyi doğrulayabilirsiniz. Peki bir blok zincirinin tüm geçmişini nasıl kontrol edebilirsiniz?

Blok Tarayıcılar: Blok zinciri işlem geçmişini keşfetme

Blok tarayıcılar, bir blok zincirinde şimdiye kadar gerçekleşmiş olan tüm işlemlerin görülebildiği birer giriş kapısıdır. Buradan her adresin bakiyesini kontrol edebilir, her işlemin ayrıntılarını görebilir ve daha fazlasını yapabilirsiniz.

Piyasada farklı birçok blok tarayıcı var. Piyasada farklı birçok kripto para olduğunu da düşünürsek bu gayet mantıklı. Çoğu zaman bir blok tarayıcı sadece tek bir kripto varlığa hitap eder. Yaygın kullanılan bazı blok tarayıcılar:
– Bitcoin: blockchain.com ve blockstream
– Ethereum ve ERC20 token’ları: Etherscan ve Ethplorer
– XRP: Bithomp ve XRP Charts

Bu blok tarayıcılar girdiğiniz adreslerin bakiyesini veya herhangi bir İşlem Kimliğinin (TxID) işlem ayrıntılarını inceleme olanağı sağlar. Girdiğinizde tüm ayrıntıları görürsünüz. Adreslerle ilgili ayrıntılar arasında belirli bir adresten şimdiye kadar gerçekleşen tüm gelen ve giden işlemler yer alır. İşlemler için ise işlemi kimin gönderdiği, ne kadar tutar gönderildiği, gittiği yer ve bunun için ödenen ücretler gösterilir. Kısacası bir blok tarayıcı, blok zinciri işlemleri ve adresleri açısından bir ansiklopedi gibidir ve tüm geçmişi incelenebilir.

Blok Tarayıcıda yer alan bir kripto para işlemi nasıl okunur?

Şimdi biraz pratik yaparak bir blok tarayıcıda bir işlemi analiz edelim. Kripto para işlemlerine aşina olmayanlar için bu oldukça kafa karıştırıcı görünebilir. Karmakarışık haldeki rakamlar ve harfler gibi algılanabilir. Bunu daha küçük bölümlere ayırıp her birinin üzerinden ayrı ayrı geçelim. Bir Bitcoin işlemi için blockchain.com blok tarayıcısından bir ekran görüntüsü:

1. İşlem Hash Kimliği

İşlem Kimliği (Transaction ID, TxID) olarak da bilinen işlem hash değeri bu belirli işlemin tanımlayıcısıdır. Daha basit bir deyişle, bu, işlemle ilişkili koddur. Belirli bir işlemin ayrıntılarına bakmak isterseniz bu kod dizisini bir blok tarayıcıya girmeniz gerekir.

2. Gönderen adres(ler)

Bu bölüm, hangi adresin kendisiyle ilişkili kripto paraları gönderdiğini ve ne kadar gönderdiğini gösterir. Gelen ve giden işlem geçmişini görmek için adrese de tıklayabilirsiniz.

Bir Bitcoin işlemi yaptığınızda adresinizden tam tutarı otomatik olarak gönderirsiniz ve geri kalan ise para üstü adresinize gönderilir. Buna daha yakından bakalım:

Bu örnekte adresinizde 1 BTC bakiye var. Bir arkadaşınıza 0,1 BTC göndermek istiyorsunuz. Bir işlem oluşturduğunuzda adresinizin tüm bakiyesini gönderirsiniz. Elbette tutarın hepsi arkadaşınıza gitmez. Arkadaşınız planlandığı gibi 0,1 BTC’yi alır. Kalan 0,9 BTC ise para üstü adresinize gönderilir. Bu adres tamamen sizin kontrolündedir. Bu durum Bitcoin ve türevleri için benzersizdir. Örneğin, Ethereum ve XRP bir adresin tüm bakiyesini göndermez.

3. Ücretler

Çoğu kripto para ağında işlemlerle ilişkili ücretler alınır. Bitcoin bu konuda farklı değildir. Bu bölümde işlemin ücret olarak ne kadara mal olduğunu görebilirsiniz. Bu ücretler, birçok işlemin gerçekleştirilmekte olduğu ağ içindeki blokları doğrulayanlara ödenir.

4. Alıcı adres(ler)

Bu bölümde hangi adreslerin bir işlemin amaçlanan varış yeri olduğunu görebiliriz. Her bir adrese ne kadar tutarın ulaştığını görebiliriz. Gönderen adreslere benzer şekilde, alıcı adreslerin de işlem geçmişlerini görmek için üzerlerine tıklayabilirsiniz. Genellikle bu adreslerin alt bölümü, yukarıda açıklamış olduğumuz para üstü adresidir.

5. İşlemin durumu

Durum, bir işlemin sıklıkla gözden kaçırılan ancak çok önemli bir parçasıdır. Bir işlemin tamamlanıp geçerli sayılması için öncelikle doğrulayanlar tarafından onaylanması gerekir. Yukarıda gösterilen gibi doğrulanmamış bir işlem geçersiz sayılabilir veya iptal edilebilir. Doğrulanmamış işlemleri “henüz ulaşmadı” olarak değerlendirmek ve gerçekten onaylanana kadar beklemek en iyisidir.

Birden fazla gönderen veya alıcı adres de görmek mümkündür. Bu, “İşlem yığınlama” olarak bilinen daha ileri seviye bir özellik aracılığıyla sağlanır. Ücret maliyetlerini azaltmak için tek bir işlemle birden fazla kişiye kripto para gönderirken kripto para borsaları tarafından yaygın olarak kullanılan bir özelliktir.

Ledger Live ve Blok Tarayıcılar

Ledger Live, onu her başlattığınızda yeni işlem veya bakiyenizde değişiklik olup olmadığını görmek ve kripto paralarınızın mevcut değerini kontrol etmek için blok zincirleriyle senkronize olur. Güncel kaldığından emin olmak için kullanım halindeyken de sık sık güncellenir.

Ancak geçmiş veya gelecek işlemlerinizin tüm ayrıntılarını sizin de kontrol etmeniz önemlidir. Ledger Live’da gösterilen herhangi bir işleme tıkladığınızda size ayrıntıları gösterecektir. Bununla birlikte, işlemleri blok tarayıcısından da doğrulayabilmeniz için size bunu Ledger Live’dan kontrol etme fırsatı veriyoruz. Bu işlem “Tarayıcıda Görüntüle”ye tıklayarak yapılabilir. Tarayıcıdan ise adresinizin bakiyesini kontrol etmeye devam edebilir ve Ledger Live’ın doğru tutarı gösterdiğini doğrulayabilirsiniz. Ledger Live’da herhangi bir kesinti olması durumunda bir blok tarayıcı, belirli bir kripto paradan o an ne kadar sahip olduğunuzu size her zaman gösterebilir.

Donanım cüzdanınızı kullanmadığınızda bile Ledger Live ile bakiyelerinize kolayca bakma imkanı sunuyoruz. Üstelik Ledger Live bundan çok daha fazlasını yapabilir. Güçlü özellikleri hakkında buradan daha fazla bilgi edinin.

Öğrenmeye devam edin! Kriptolar ve blok zinciriyle ilgili bilgi edinmekten hoşlanıyorsanız School of Block bölümümüze göz atın Blok Zincirinin Gerçek Kullanım Alanları.