ERC Token’ları Nedir ve Bunları Neden Kullanırız?
| Özetle: |
| — “Kripto token” ve “kripto para” terimleri genellikle birbirinin yerine kullanılır ancak ikisinin arasında ince bir fark vardır. Kripto paralar bir blok zincirine özgü iken token’ların kendi özel blok zinciri yoktur. — Ethereum blok zincirindeki kripto token’ları farklı türlerde olabilir ve bu türlerin her biri, bir benzeriyle değiştirilebilir olup olmadığı esasında tanımlanır. — Bir token’ın bir benzeriyle değiştirilebilirlik derecesi, Ethereum’daki üç token standardından biri ile temsil edilir: ERC20, ERC721 ve ERC1155. — Bu makalede, genel olarak ERC token’larının anlamını araştıracağız ve bu üç token standardının her birini inceleyeceğiz. |
Kripto dünyasında başlangıçlar kafa karıştırıcı olabilir. Bu makalenin amacı doğrultusunda token standartları, ERC20 ve ERC721 gibi terimleri düşünün. Şu an size hepsi yabancı gelebilir ancak ne rol oynadıklarını bilirseniz konsept çok basittir. ERC token’ları tam olarak nedir? Burada basit bir şekilde açıklıyoruz.
Öncelikle coin ve token nedir?
İlk önce coin’ler vardı. Hikaye, ilk blok zinciri ağı olan Bitcoin ile başlıyor. Bitcoin, insanların Bitcoin veya BTC olarak da adlandırılan kendi native parasını kullanarak tüm dünyada eşler arası (P2P) ödemeler yapmalarına olanak vermek için tasarlanmıştı. Bunun ardından, benzer bir kullanım alanı sunan Litecoin (LTC) ve Dogecoin (DOGE) gibi benzer blok zincirleri geldi.
Kendi blok zincir ağında yer alan tüm bu kripto paralara coin denir.
Daha sonra da Ethereum geldi ve blok zinciri tabanlı merkeziyetsiz uygulamalar ve protokoller kavramını ortaya çıkardı. Ethereum’un da BTC ile aynı şekilde kullanılabilen ve ETH adı verilen kendi “coin”i olmasına rağmen ETH’nin asıl kullanım alanı, ağ üzerinde oluşturulan uygulamalar ve protokollerdeki işlemlere ve operasyonlara güç sağlamak için gas (yakıt) işlevini görmektir.
Dahası, bu uygulamaların geliştiricileri, özel bir blok zincirine sahip olmayan ve bunun yerine Ethereum’da saklanan uygulama içi paralar oluşturabilir. Ethereum, kullanıcıların Ethereum’da değiştirilemez bir şekilde saklanabilen başka bağımsız dijital varlık biçimleri oluşturmalarına da olanak verir. Ethereum’da oluşturulan ve saklanan bu uygulama içi para birimleri veya dijital varlıklara da token denir.
Kısaca özetlemek gerekirse, özel bir blok zincirine sahip bir kripto varlığı teknik olarak bir coin’dir ve üçüncü taraf bir blok zincirinde oluşturulan tüm diğer varlıklara ise token denir.
O halde ERC token’ları nedir?
Ethereum ekosistemi merkeziyetsizdir ama yine de kuralları belirleyecek, güncelleme çağrıları yapacak ve blok zincirinde neyin mümkün olduğunu tanımlayan standartları belirleyecek birisine ihtiyacı var. Bunu yapabilmek için, Ethereum kullanıcılarının Ethereum’u İyileştirme Önerileri (EIP) oluşturmaları, ayrıntılarını tartışmaları ve bunları reddetmek veya uygulamaya koymak için oylamaları gerekir.
Farklı iyileştirme ve ekleme kategorileri için birkaç tür EIP vardır. Bu türlerden biri, Ethereum’da token, akıllı sözleşme, uygulama ve cüzdan biçimi oluşturulması için farklı teknik standartları önermek, tartışmak ve uygulamak için ana Ethereum geliştiricileri tarafından tanımlanmıştır.
Bu EIP alt kategorisine Ethereum Request for Comments (Yorumlar için Ethereum İsteği) adı verilmiştir ve kısaca ERC denilmektedir. Ve Ethereum üzerinde oluşturulabilecek token’lar için standartları belirlemek amacıyla şu ana dek birçok ERC oluşturulmuştur. Dolayısıyla, Ethereum’da oluşturulan tüm token’lar, bu ERC’ler tarafından belirlenen standartlara uygun olmalıdır. Bu nedenle de bunlara ERC token’ları denir.
Günümüzde Ethereum’da en yaygın olarak kullanılan üç ERC standardı vardır: ERC20, ERC721 ve ERC1155. Eğer kafanız karıştıysa, ERC ibaresinin ardından gelen sayılar bu standartların önerildiği “yorum istekleri”nin seri numaralarından başka bir şey değildir.
Ama bu standartlar tam olarak ne anlama geliyor ve bunlara neden ihtiyacımız var? Haydi, öğrenelim.
ERC token standartlarını anlamak
ERC20: Bir benzeriyle değiştirilebilir token standardı
İlk olarak 2015 yılında uygulamaya koyulan ERC20, geliştiricilerin Ethereum tabanlı uygulamaları veya protokolleri için bir benzeriyle değiştirilebilir token’lar oluşturmasına olanak veren token standardıdır. Ne dedik?
Başlangıç için, “bir benzeriyle değiştirilebilir token’ları” bir blok zincirine dayalı herhangi bir normal para gibi düşünebilirsiniz. “Bir benzeriyle değiştirilebilir” ifadesi basitçe, aynı değeri temsil ettikleri için bir token’ın bir birimini o token’ın diğer herhangi bir birimiyle değiştirebileceğiniz anlamına gelir. Bu bağlamda, Ethereum tabanlı Uniswap ve Chainlink protokollerinin kripto varlıkları UNI ve LINK’i örnek olarak alalım. Bu token’ların ikisi de bir benzeriyle değiştirilebilir, çünkü bir UNI veya LINK token’ı her zaman diğer herhangi bir UNI veya LINK token’ına eşittir.
Bu da bu token’ları bire bir esasında takas edebileceğiniz anlamına gelir. Hangi UNI’ye sahip olduğunuz fark etmez, çünkü temel değeri diğer tüm UNI token’ları ile her zaman aynıdır.
ERC721: Bir benzeriyle değiştirilemez token standardı
Blok zincirinin kullanım alanları genişledikçe, blok zincirindeki benzersiz verileri token’laştırma ve temsil etme ihtiyacı ortaya çıktı. Bu noktada da ERC721 token standardı getirildi. ERC721 standardı, her biri benzersiz bir değere sahip olan ve ERC20 token’larının aksine birbirleriyle değiştirilemeyen ve doğrulanabilir benzersiz dijital nesne özelliklerini taşıyan token’lar, yani bir benzeriyle değiştirilemez (non-fungible) token’lar oluşturmanıza olanak tanır.
Dolayısıyla, blok zincirinde bir dijital sanat eserini temsil etmek istediğinizi varsayalım. Bunu yapmak için bir ERC20 token’ı kullanamayacağınız bellidir. Bunun yerine, bir NFT sanat eseri oluşturmak için ERC721 standardındaki bir token’ı kullanabilirsiniz. Dijital sanat eserinin bu NFT‘si, sanat eserinin orijinalliğini ve sahiplik kaydını kolayca kanıtlayabilir.
NFT sanat eserinin kimliği ve sahiplik kaydı değiştirilemez bir şekilde blok zincirinde saklandığından, herhangi bir sanatçının orijinal çalışmalarının sahtesinin yapılmasını neredeyse imkansız hâle getirir.
ERC1155: Çoklu token standardı
ERC20 ve ERC721 standartlarıyla ilgili sorun, bir akıllı sözleşmenin yalnızca tek bir türdeki bir benzeriyle değiştirilebilir veya değiştirilemez token’ı desteklemesine olanak vermeleridir. Dolayısıyla da yeni bir token konuşlandırmak istediğiniz her seferinde yeni bir akıllı sözleşme yazmanız gerekir. Ayrıca, yukarıdaki iki standart kısmen bir benzeriyle değiştirilebilir (semi-fungible) token’ları oluşturmak için bir yol sunmuyor.
Bu da Ethereum geliştiricilerinin bir benzeriyle değiştirilebilir, kısmen bir benzeriyle değiştirilebilir ve bir benzeriyle değiştirilemez token’ları aynı standardı kullanarak oluşturabilmelerine olanak veren ERC1155 token standardının getirilmesine yol açtı. Dahası, ERC1155 kullanarak ayrı ayrı yapılandırılabilen birden çok token türünü desteklemek için tek bir sözleşme oluşturabilirsiniz ve bu da token oluşturma sürecini daha az karmaşık hâle getirir. Biraz karmaşıklaştı, değil mi? Hadi basitleştirelim.
Bir geliştiricinin bir NFT oyunu geliştirmek istediğini ve oyun içi para birimi olarak kullanılacak bir benzeriyle değiştirilebilir token ve kıyafetler, silahlar ve ürünler gibi özgün oyun içi varlıklar için birden fazla bir benzeriyle değiştirilemez token oluşturmayı planladığını varsayalım. Eğer ERC20 ve ERC721 standartlarını kullanırsa oluşturduğu her yeni varlık türünü desteklemek için yeni akıllı sözleşmeler yazması gerekir. Ancak ERC1155’i kullanmak, oyunda sahip olmak istediği her tür token’ı desteklemek için sadece bir sözleşme yazmasına olanak verecektir.
Bütün bunlarla standartlardan birinin diğerinden daha iyi olduğunu söylemek istemiyoruz; bunlar sadece farklı uygulamalara sahiptir.
Ethereum’daki sonsuz olasılıklar
Ethereum, blok zincirini yalnızca güvenli dijital para için bir teknoloji olmanın çok ötesine taşımıştır. Yeni token standartları önerme ve getirme imkanı da Ethereum ağında yeni kullanım alanları için daha fazla yer açmaktadır.
Bu inovasyon sayesinde günümüzde artık bir sanatçının sanat eserlerini temsil eden benzersiz bir token oluşturması mümkündür; yaratıcıların eserlerinin nadirliğini temsil etmeleri ve çalışmalarından para kazanmaları mümkündür; oyun geliştiricilerinin oyun içi ögeleri kullanarak oyunculara gerçek dünya değeri kazandırması mümkündür ve internette kullanıcı tarafından yönetilen yepyeni bir ekonomi yaratmak da mümkündür. Tüm bunlar daha önce hiç düşünülmemiş ya da üzerinde çalışılmamış olgulardır.
Bilgi güçtür
Kendinize güvenin ve öğrenmeye devam edin! Kripto ve blok zinciriyle ilgileniyorsanız son derece eğlenceli School of Block videomuzu izleyin.