Solana nedir?

Eğer kripto dünyasıyla biraz içli dışlıysanız Ethereum‘u muhtemelen duymuşsunuzdur ve bu hiç şaşırtıcı olmaz. Ethereum, akıllı sözleşmeler ve dApp’ler konusunda öncülük etmesi nedeniyle DeFi (merkeziyetsiz finans) projeleri ve NFT’ler için en yaygın kullanılan blok zincir ağıdır.

Bununla birlikte, Ethereum’un bu kadar popüler olması bazı sorunlara yol açıyor; ağı kullanan kullanıcı sayısının fazla olması, işlemlerin daha pahalı ve yavaş olmasına neden oluyor. Blok zinciri uygulamalarını verimli bir şekilde çalıştırmak için gereken verileri yönetebilmeleri için, blok zinciri ağlarının evrilmesi gerekiyor.

Bu sorunların üstesinden gelmeye çalışan ağlardan biri Solana’dır. Solana özetle, blok zinciri uygulamalarının gelişmesi için hızlı ve verimli bir temel oluşturmayı hedefler.

Şimdi Solana’nın nasıl çalıştığına bakalım:

Solana Blok Zinciri Nedir?

Solana Foundation tarafından 2017’de teklif olarak sunulan ve 2020’de kullanıma sürülen Solana, kendisini Ethereum’un ölçeklenebilirlik sorunlarına bir yanıt olarak pazarladı. Çıkış noktası Ethereum’a alternatif olmak olsa da, Solana artık bundan çok daha fazlası. Bunun yerine, kendi başına saygı duyulan ve popüler platformların bir araya geldiği bir ekosistem sunan bir ağ.

Solana, hızlı ve düşük ücretli işlemleriyle merkeziyetsiz ve ölçeklenebilir uygulamaları desteklemek için özel olarak tasarlandı. Dolayısıyla Solana ağı, aralarında merkeziyetsiz finansın (DeFi), benzeriyle değiştirilemez token’lara (NFT) özel piyasaların ve oyun ekosistemlerinin de bulunduğu sayısız miktarda merkeziyetsiz uygulamayı (DApps) destekliyor.

Solana’nın yerel coin’i nedir? (SOL)

Solana, ağın yerel coin’i SOL ile çalışır. Ekosistemdeki herhangi bir işlem ücretini karşılamak için SOL coin’i kullanılır; bunlara hizmet ücretleri, transfer ücretleri ve Solana staking ederken biriken ödüllerin alınması karşılığında verilen ücret gibi örnekler verilebilir. SOL, adını bilgisayar bilimcisi Lesli Lamport’tan alan ve lamport adı verilen daha küçük birimlere bölünebilir. Her bir Lamport, 0,000000001 SOL’e karşılık gelir. Solana, bu yazının yazıldığı esnada $59 milyar USD büyüklüğündeki piyasa değeriyle en büyük 5. kripto paradır.

Solana Stake Etme

Solana, temelinde hisse ispatı (PoS) mekanizmasının bir türevini kullandığı için, ödüller kazanmak üzere SOL varlıklarınızı stake edebilirsiniz. Üstelik bu noktada birkaç seçeneğiniz bulunur: kendiniz bir doğrulayıcı olabilirsiniz ya da SOL varlıklarınız ile mevcut bir doğrulayıcıya yetki devrederek (delege ederek) işlemleri sizin adınıza halletmesine izin verebilirsiniz. Ağ, staking işlemlerini doğrulama görevini üstlenen doğrulayıcılara bu çabaları nedeniyle ödül dağıtır. Bununla birlikte ağ, doğrulayıcıların herhangi bir kötü davranış sergilemesi halinde, biriken ödüllerden kesinti yaparak doğrulayıcıyı cezalandırma yetkisine de sahiptir. Bu mekanizma, katılımcıların ağın iyiliği doğrultusunda hareket etmelerini garantiler; doğrulayıcılar kazançlı ödüller ile teşvik edilmiş olur.

Solana nasıl çalışır?

Solana, süper hızlı ve ucuz işlem gücünü, kendine has mutabakat mekanizmasına borçludur. Özetlemek gerekirse Solana, Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (delegated proof of stake) adındaki mevcut bir mutabakat mekanizmasının ve kendi icat etmiş olduğu Geçmiş İspatının (Proof of History, PoH) bir birleşimini kullanır.

Bu mekanizmaların Solana’nın çalışmasına nasıl yardımcı olduğunu birlikte inceleyelim:

Yetkilendirilmiş Hisse İspatı

Yetkilendirilmiş Hisse İspatı (dpos), Hisse İspatı mekanizmasının bir türevidir. Bu mekanizma, geleneksel Hisse İspatında olduğu şekilde, ağda bir miktar Solana kilitleyen (staking) doğrulayıcılar üzerine kuruludur. Bitcoin gibi İş İspatı sistemlerinde ise ağ, karmaşık hesaplama problemleri çözen madenciler üzerine kuruludur. İki sistem arasındaki fark bu şekilde özetlenebilir. Staking mekanizması sayesinde Solana, İş İspatı muadillerine kıyasla, işlemleri daha enerji ve çevre dostu bir şekilde gerçekleştirir.

Yetkilendirilmiş Hisse İspatının geleneksel Hisse İspatından ayrıldığı başka bir nokta ise, bir çeşit oylama mekanizması sunmasıdır. Böylece işlemleri doğrulama süreci daha demokratik hâle gelir ve doğrulayıcıların sistem üzerinde çok fazla etki sahibi olması önlenir.

Geçmiş İspatı (Proof of History, PoH)

Geçmiş İspatı (Proof of History, PoH), aslen Solana whitepaper’ı ile sunulmuş kendine has bir mutabakat mekanizmasıdır. Özetle, işlemlere bir zaman damgası ekler. Bunun nasıl çalıştığını, bir yarış benzetmesi ile daha iyi anlayabiliriz. Tüm yarışlarda olduğu şekilde, her bir koşucunun bitiş çizgisini geçtiği an bir zaman damgası ile ifade edilir. Bu örnekte ise Geçmiş İspatı bir kronometre gibi çalışır; işlemlerin zaman damgalarını kaydeder ve bunların sırayla işlenmesini sağlar.

Hem İş İspatı (PoW) hem de geleneksel Hisse İspatı (PoS) ağlarında doğrulayıcılar, en yüksek ödülü sunan işlemler arasından dilediğini seçebilir. Solana ağında bu tür bir seçim yapmak mümkün değildir, böylece sistem daha adil ve hızlı bir şekilde çalışır.

Doğrulayıcı seçme ve işlemlerin sırayla uygulanması yöntemi sayesinde Solana, rakiplerine oranla çok daha fazla işlem gerçekleştirme kapasitesine sahiptir. Solana whitepaper’ında ağın saniyede 50.000 işlem gerçekleştirebildiği iddia edilse de gerçekte bu sayı biraz daha az. Bununla birlikte Solana, saniyede ortalama 300 ila 1.000 işlem gerçekleştirerek Polygon dahil olmak üzere çoğu EVM blok zincirinden daha yüksek bir performans sergiler.

Solana: Gelecekte neler var?

Solana, blok zincirlerinin günümüzde karşılaştığı en büyük sorunlardan birkaçını çözüyor: hız, güvenlik ve ölçeklenebilirlik. Bununla birlikte, zincirin kusursuz olduğunu söyleyemeyiz. Solana, geçtiğimiz iki yıl içinde on bir defa kesinti yaşadı. 2024 yılının Şubat ayında ağda yaşanan beş saatlik kesinti nedeniyle topluluk büyük bir kaygı yaşadı. Bu aksiliklere rağmen Solana, popülerliği artmaya devam eden NFT ve DeFi ekosistemiyle, kripto camiasında en fazla benimsenen ağ olmaya devam ediyor.

Daha neyi bekliyorsunuz? Bugün bir Ledger cihazı satın alın ve SOL varlıklarınızı daha fazla güvenlikten faydalanarak ve tamamen kendi özerkliğinizle yönetmeye başlayın. Ledger ile, gittikçe büyüyen SOL ekosistemini içiniz rahat bir şekilde keşfedebilirsiniz.