Solana Staking: SOL Nasıl Stake Edilir?

Yazan: Lipsa Das

Müthiş işlem hızıyla bilinen Solana, binlerce DeFi, NFT ve oyun projesine ev sahipliği yapmaktadır. Solana’nın ekosistemi; yatırımcı olarak tanınmış kuruluşları, geliştiricileri ve kripto fikir önderlerini kendisine çekmiştir. Ancak Solana tam olarak nedir?

İlk olarak, Solana bir hisse ispatı blok zinciridir, yani blok zinciri ağının faaliyetlerine katılmak için kripto paralarınızı kilitlemeniz gerekir. Solana ağı, bunun karşılığında token’larınız ile pasif gelir elde etmenize olanak sağlar. Bu konsept, kripto stake etmek olarak adlandırılır.

Ancak bu süreç Solana ekosisteminde tam olarak nasıl işler? Solana stake etmek nedir ve süreç nasıl işler?

Haydi, başlayalım.

Solana Staking: Bu, tam olarak nedir?

Solana Staking, ağ ödülleri karşılığında Solana blok zincirinin güvenlik mekanizmasına katılmanızın bir yoludur. Solana ağı, ağdaki doğrulamaların sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak için token’larınızı teminat olarak kilitler.

Ancak token’larınızı Solana blok zincirine (veya başka herhangi bir blok zincirine) commit etmeden önce temel PoS mekanizmasının neler gerektirdiğini öğrenmek için Ledger’ın kripto staking rehberini mutlaka okuyun. Solana bu temeller üzerine kurulmuş olsa da ödüller, cezalar ve mutabakat için kendine has kuralları vardır. Sürecin nasıl işlediğine bir bakalım.

Solana’da Staking Süreci Nasıl İşler?

Solana’da staking üç ana konsepti içerir: bekleme süreleri, kesintiler ve tabii ki ödüller. Staking’e yeni başlıyorsanız muhtemelen en çok ödülleri merak ediyorsunuzdur, bu yüzden onunla başlayalım.

Stake Etme

Çoğu hisse ispatı blok zincirinde ödüller, ağın güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynar. Solana’da da durum farklı değildir. Bir POS sisteminde “doğrulayıcı” olarak adlandırılan blok oluşturucuların, işlemleri doğrulayıp bloklar oluşturmak için kripto paralarını stake etmeleri gerekir. Kısacası, her başarılı Solana bloku belirli sayıda yeni Solana token’ı oluşturur.

Kripto Ödülleri… Ve Cezaları

Oluşturulan token’lar, bloku doğrulayan katılımcıya verilir ve kripto paranın toplam arzına eklenir. Bu ödüller oldukça kârlı olabilir ve verilmelerinin tek amacı ağda iyi davranışları teşvik etmektir. Peki, bu doğrulayıcılar blok oluşturma güçlerinden çıkar sağlamaya karar verirse ne olur?

Solana ağı node’ların kötü davranışlarını kontrol altında tutmak için kesinti yapar. Kesinti (slashing), blok zincirinin kötü davranışlar sergileyen doğrulayıcıları cezalandırma yöntemidir. Esas itibarıyla kesinti, ağın bir katılımcının kötü amaçlı bir eylemde bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda katılımcının stake ettiği SOL’ları kaybetmesini içerir. Solana’da kesinti mekanizmaları oldukça katıdır: Bir katılımcı, stake’inin %100’üne varan bir kayıp yaşayabilir. Bu da fonlarınızın yetkisini yanlış bir doğrulayıcıya devrederseniz para kaybedebileceğiniz anlamına gelir. Doğrulayıcının kötü amaçlı eylemlerde bulunması, varlıklarınızı tehlikeye atar. İşte bu yüzden doğrulayıcınızı dikkatle seçmeniz gerekir.

Artık staking ve ödül sürecinin nasıl işlediğini biliyorsunuz, ama ya stake etmeyi durdurma süreci?

SOL Stake’inizi Çekme

SOL stake’inizi durdurduğunuzda bir “bekleme süresi”nin dolmasını beklemeniz gerekir. Açıklamak gerekirse bekleme süresi, stake’i durdurduğunuzda blok zincirinin SOL’larınızı serbest bırakması için geçmesi gereken süredir. Bunun sebebi, ağın ağ genelinde doğrulamaların sorunsuz bir şekilde gerçekleşmesini sağlamak üzere tek bir epoch’ta (blok zincirindeki sabit bir zaman dilimi) stake’i durdurulabilecek token sayısını sınırlamasıdır. Dolayısıyla, “stake’i durdur” tuşuna tıkladığınızda stake’iniz kademeli olarak devre dışı kalır ve çekilebilir. Stake’inizin etkin kısmı, bu sabit zaman dilimi sona erene kadar ödül kazanmaya devam eder ve stake’inizi çekmek için belirli bir süre boyunca beklemek zorunda kalmanızın da nedeni budur.

SOL Stake Etme Yöntemleri

Artık SOL stake etme sürecinin nasıl işlediğine dair her şeyi bildiğinize göre bu süreçte nasıl yer alabileceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. SOL stake etmenin dört ana yöntemi vardır: solo staking (bireysel staking), merkezî borsalar aracılığıyla staking, fonlarınızın yetkisini bir doğrulayıcıya devretme ve staking havuzları. Şimdi bu staking mekanizmalarının nasıl işlediğine ve nasıl başlayabileceğinize bir bakalım.

Solo Staking (Bireysel Staking)

Yerel staking olarak da adlandırılan bireysel staking, kendi blok zinciri node’unuzu işleterek bağımsız olarak stake etme sürecidir. Bağımsız bir doğrulayıcı olarak, işlemleri doğrulamak ve SOL token’larınızı stake etmek için özel donanımlara ihtiyacınız vardır.

Doğrulayıcı olmak için gereken bir minimum staking miktarı yoktur, ancak blokları doğrulamak için günlük 1,1 SOL’a varan tutarda bir işlem ücreti ödemeniz gerekir. Dahası, işlemleri etkin bir şekilde doğrulamak için özel donanımlara ihtiyacınız olacaktır.

Ancak bireysel staking bağımsız olduğundan blok ödüllerinin büyük bir kısmı size kalır ve bu nedenden ötürü oldukça kârlı olabilir.

SOL’unuzun Yetkisini Bir Doğrulayıcıya Devretme

SOL’unuzun yetkisini bir doğrulayıcıya devretmek, blok zincirinde yerel olarak stake etmenin ekonomik bir yoludur. Bu yöntemde, stake’inizi ve oy verme haklarınızı itibarlı bir ağ doğrulayıcısına devredersiniz. Bunu yaptığınızda ağa bu doğrulayıcıya güvendiğiniz mesajını vermiş olursunuz ve esas itibarıyla bu katılımcının sıradaki bloku oluşturması için ona oy verirsiniz. Bir doğrulayıcının ne kadar fazla oyu olursa sıradaki bloku doğrulamak için seçilme ihtimali de o kadar yüksek olur. Bunun ardından, bir bloku oluşturan doğrulayıcıyı desteklemeniz karşılığında ödüllerin belirli bir kısmını alırsınız.

Yetki devri, karmaşık donanımları bizzat çalıştırmadan staking ödülleri kazanmanın harika bir yoludur. Ancak bir doğrulayıcıya yetki devretmek, ortak bir risk-ödül yapısını da beraberinde getirir. Yani doğrulayıcının ağ kurallarına uymaması durumunda stake’inizin kesintiye uğrama riskiyle karşı karşıya kalırsınız.

Merkezî Borsalarda SOL Stake Etme

Merkezî bir borsa aracılığıyla staking, esas itibarıyla platformun varlıklarınızı blok zincirinde sizin adınıza stake etmesine olanak tanır. Bu borsalar blok zincirinde ya kendi doğrulayıcı node’larını işletir ya da yetkilerini güvenilir bir üçüncü tarafa devreder. Bunun ardından da ücret olarak küçük bir yüzdesini kendine aldıktan sonra ödülleri size verir.

Çoğu büyük merkezî borsada Kazan programları aracılığıyla sunulan, kripto para stake etmeye yönelik yeni başlayanların kolayca dâhil olabileceği bir süreç vardır. “Kazan” bölümüne gidip stake etmek istediğiniz kripto parayı seçebilir ve öngörülen yıllık yüzde getirisini inceleyip birkaç tıklamayla stake edebilirsiniz.

Ancak bu yöntemi kullanarak stake etmenin genellikle bir custodial cüzdan içerdiğini bilmeniz gerekir. Fonlarınızı bir custodial cüzdanda bırakırsanız, esas itibarıyla fonlarınızın mülkiyetini merkezî bir kuruluşa devretmiş olursunuz. Platform kapanırsa veya CEO görevini suistimal ederse potansiyel olarak fonlarınıza erişebilir ve hatta staking ödüllerini bile alabilir!

Havuzlu staking

Havuzlu staking; SOL token’larını, atanmış bir doğrulayıcı tarafından yönetilen ortak bir staking havuzunda kolektif olarak toplayarak staking ödülleri kazanmanın bir yoludur. Staking sürecinden elde edilen ödüller, havuza yapılan katkıya ve elbette doğrulayıcıya bağlı olarak katılımcılara dağıtılır.

Havuzlu staking’de ödüller katılımcılar arasında paylaştırıldığından, stake’inizin sağladığı toplam yatırım getirisi genellikle bireysel staking’den daha azdır. Ancak havuzlu staking, yeni başlayanlar için ekonomik ve erişilebilir bir giriş noktası sunar. Dahası, bir havuzda bireysel kontrollü bir cüzdanla stake ettiğinizde, merkezî borsalara kıyasla varlıklarınız üzerinde daha fazla kontrol sahibi olursunuz.

Liquid Staking

Havuzlu staking kapsamında liquid staking seçeneği vardır. Açıklamak gerekirse, liquid staking de bir staking havuzu gerektirir. Ama aynı zamanda stake edenlerin kilitli fonlarını diğer kripto faaliyetleri için de kullanmalarına olanak tanıyan daha esnek bir modeli kullanır. Kısacası, stake edenler staking havuzundaki paylarını temsil eden token’lar alır ve bunlar orijinal varlığın değerine sabitlenir. Yani bu liquid SOL token’larını Solana DeFi ekosisteminde yatırım ve borç verme faaliyetleri için kullanabilirsiniz. Bu staking türü, Ledger’ın güvenilir staking sağlayıcısı Lido sayesinde doğrudan Ledger Live üzerinden Solana için sunulur.

SOL Stake Etmenin Avantajları

SOL stake etmenin doğrudan iki avantajı vardır: Stake edenler için para ödülleri ve blok zinciri ağı için yüksek güvenlik.

SOL stake ederek ağdaki işlemlerin doğrulanmasına yardımcı olup varlıklarınızı pasif bir şekilde artırabilirsiniz. Ödülün tam yüzdesi bloka göre değişiklik gösterir, ancak Solana stake etmenin güncel tahminî ödül oranı yaklaşık %4,35’tir. Dolayısıyla, her başarılı blok için ödül olarak toplam stake’inizin yaklaşık %4,35’ini alırsınız.

Ve tabii stake eden olmak tüm Solana ekosistemine de yardımcı olur. Blok zincirlerinin güvenliği merkeziyetsizlikten gelir, yani işlemlerin onaylanması için banka gibi merkezî bir kuruluş yerine dünyanın her yerindeki bilgisayarlardan oluşan bir ağ vardır. Ağda ne kadar doğrulayıcı veya stake eden varsa ağ o kadar güvenli olur.

SOL Stake Etmenin Riskleri

SOL stake etmek oldukça basit bir süreç olsa da kripto paralarınızı kilitlemenin risklerini bilmeniz gerekir. SOL stake etmenin başlıca risklerinden bazıları volatilite, merkezileşme riskleri, kesintiler ve likidite sorunlarıdır.

Volatilite

SOL token’ları stake ettiğinizde ödül olarak belirli bir yüzde oranında ek SOL token’ları kazanırsınız. Ancak Solana’nın volatilitesinin toplam ödülünüz üzerinde önemli bir etkisi olabilir. SOL’un fiyatı düşerse, yatırımınızın değeri başta olduğundan daha fazla token’ınız olsa bile düşebilir.

Staking platformu

Yerel staking oldukça güvenlidir, ancak diğer staking türlerinin kendine has riskleri vardır. Örneğin merkezî staking havuzlarının birtakım riskleri vardır; havuzu merkezî bir kuruluş işletir ve esas itibarıyla havuzu işleten taraf platform üzerinde orantısız bir kontrol sahibi olur. Hatta merkeziyetsiz staking havuzlarında bile akıllı sözleşme kaynaklı yazılım hatalarının meydana gelme riski vardır ve bu da potansiyel olarak istismar edilebilir. Her iki durumda da sizin bir kusurunuz olmamasına rağmen fonlarınıza erişimi kaybedebilirsiniz.

Slashing

Daha önce açıkladığımız gibi, “slashing” prosedürü gereğince kullanıcılar, doğrulayıcıların kötü amaçlı davranışlar sergilemesi durumunda yapılan kesinti sonucu fonlarına erişimi kaybedebilir. Yani stake’inizi kötü davranışlar sergileyen bir doğrulayıcıya devrederseniz siz de token’larınızın bir kısmını kaybedebilirsiniz. Dolayısıyla doğrulayıcıları itibarlarına göre değerlendirmeniz gerekir.

Likidite

Kripto piyasaları hızlı hareket eder. Bu dinamik ortamda zamanlama çok önemlidir; özellikle bir projedeki endişe verici sinyallere tepki vermek söz konusu olduğunda birkaç saat bile büyük bir fark yaratabilir. Ancak kripto para stake ederken bir “bekleme süresi” söz konusudur, yani kripto paralarınızın stake’ini hemen durduramazsınız. Özellikle değişimlere hızlı bir şekilde tepki vermenizin gerektiği durumlarda bu bekleme süresi sorun olabilir.

SOL nasıl stake edilir?

Artık SOL stake etmenin tüm avantajları ve risklerini öğrendiğinize göre Solana’da stake etmeye nasıl başlayabileceğinizi merak ediyor olabilirsiniz. Bu makalede daha önce açıkladığımız gibi merkezî borsa, yetki devri, staking havuzları veya node çalıştırmak gibi çeşitli yöntemlerle SOL stake edebilirsiniz. O hâlde seçeneklerinize bir bakalım:

Bir Borsa Aracılığıyla SOL Stake Etme

Merkezî bir borsa aracılığıyla stake etmek, erişim kolaylığı nedeniyle genellikle yeni başlayanlar için en popüler seçenektir. Ancak daha önce bahsettiğimiz gibi varlıklarınızı saklamak için bu borsaları kullanmak tamamen güvenli değildir. Bu yöntemi kullandığınızda özel anahtarlarınızın kontrolünü ve dolayısıyla da varlıklarınızın kontrolünü bırakmış olursunuz. Borsada hack’leme veya likidite eksikliği gibi bir sorunun meydana gelmesi durumunda fonlarınıza erişemezsiniz. Ancak en kolay seçeneği arıyorsanız, bir merkezî borsa bulun, hesabınızı oluşturun, KYC‘yi gerçekleştirin ve istediğiniz coin’i stake etmeye başlayın.

Bir Ledger Cihazıyla Nasıl SOL Stake Edilir?

Borsalarla stake etmek kolay erişim sağlasa da dijital varlıklarınız üzerinde tam kontrol sunan yöntemlere geçmeniz gerekir. Kendiniz bir node çalıştırmadan staking dünyasına güvenli bir şekilde erişmek istiyorsanız, başlamanın en kolay yolu SOL’larınızın yetkisini bir doğrulayıcıya devretmektir.

Neyse ki SOL’larınızın yetkisini Figment aracılığıyla doğrudan Ledger Live ekosistemi içindeki bir Ledger Solana Staking node’una kolayca devredebilirsiniz. Ödüllerinizi doğrudan güvenli Ledger Solana cüzdanınıza alırsınız ve böylece her aşamada özel anahtarlarınızın tüm kontrolü sizde olur. Dolayısıyla da SOL stake etmek için en güvenli seçenek Ledger’dır.

Staking yolculuğunuza kolayca başlamak üzere Ledger Live’ı kullanmak için şunları yapabilirsiniz:

1. Ledger cihazınızı bağlayın ve cihazınızda Solana uygulamasını açın.
2. Ardından Ledger Live uygulamasında “Hesaplar” sekmesine gidip Solana hesabınızı seçin.
3. Hesap adının altındaki “Stake Et” tuşuna tıklayın, doğrulayıcı olarak “Ledger by Figment” seçeneğini tercih edip bir sonraki adıma geçin.
4. İkinci adımda stake etmek istediğiniz SOL miktarını girin ve Ledger cihazınızda onaylayın.
5. Son olarak da Solana token’larınızın yetkisini başarıyla devretmek için işlemi gözden geçirin ve onaylayın.

Herhangi bir adımda takılırsanız Ledger ile Solana stake etme rehberimize de göz atabilirsiniz.

Solana Stake Etmeyle İlgili Son Düşünceler

Solana stake etmek, en hızlı büyüyen blok zinciri ekosistemlerinden biri olan Solana’daki pozisyonunuzu artırmanın en iyi yollarından biridir. Stake etmek, her iki dünyadan en iyi şekilde yararlanmanızı sağlar; aktif bir şekilde çaba göstermeden ödüller kazanabilirsiniz. Ancak stake etmek ödüllendirici olsa da şunu unutmayın: Mesele sadece varlıklarınızı artırmak değil, ayrıca onları güvende de tutmaktır.

Fonlarınız için bir platforma veya doğrulayıcıya güvenecekseniz kendi araştırmanızı yapmayı (DYOR) unutmayın; geçmişini ve itibarını öğrenin, güvenlik önlemlerini ve genel performansını kontrol edin. Ancak fonlarınızı güvende tutmanın en iyi yolu, varlıklarınızı stake etmek için Ledger gibi bireysel kontrollü bir cüzdanı kullanmaktır.
Bireysel kontrolü, yani Ledger’ı seçin.