DEX nedir?: Merkeziyetsiz Borsalar

Kripto para alıp satmak isteyen bir kişi bunu yapabilmek için çoğu zaman bir kripto para borsasına ihtiyaç duyar. Ancak iki tür kripto para borsası bulunduğunu biliyor muydunuz? Bunlar kriptonuzu tam olarak kontrol edemediğiniz merkezi olanlar ve DEX olarak da bilinen merkeziyetsiz olanlardır. Bugün bir DEX’in ne olduğuna ve sağladığı avantajlara yakından bakacağız.

DEX nedir?: Anahtarlarınıza SİZİN sahip olduğunuz bir kripto para borsasıdır

Kripto paraların harikulade dünyasına adım atmak mı istiyorsunuz? İlk Bitcoin‘inizi veya tercih ettiğiniz diğer bir kriptoyu almak için büyük olasılıkla bir kripto para borsası kullanacaksınız. Bunun ardından, bir dijital varlığı satıp bir diğerini satın alabileceğiniz için o kripto para borsası size yine oldukça yararlı olabilir. Örneğin, isterseniz Ethereum‘unuzu XRP ile takas edebilirsiniz.

Ancak bir borsada tuttuğunuz kriptonun aslında sizin kontrolünüzde olmadığını biliyor muydunuz?

Kendi kriptonuzla dilediğiniz her şeyi yapamazsınız. Kripto para borsası önemli bir veriye sahiptir: Özel Anahtarınız. Şu meşhur kripto sözünü unutmayın: Anahtarlarınız sizde değilse coin’leriniz sizin değildir! Kripto para borsası anahtarınıza sahip olduğu için kriptonuza da sahiptir ve kriptonuzun kontrolünü de elinde tutar.

Kripto para borsasının platformunda güvenlik sorunları olduğunu bir düşünün. Son yıllarda bunlardan bazılarının hacklenip yüzlerce milyon doların çalındığına şahit olduk. Bunun nedenlerinden biri de bu kripto para borsalarının merkezî olmasıdır; devasa kripto servetleri tek bir yerde saklanmaktadır ve bilgisayar korsanları için mükemmel bir hedef teşkil etmektedir.

İşte bu noktada Merkeziyetsiz Borsalar devreye girer.

Bir merkeziyetsiz borsa ya da kısaca DEX bu eksiklikleri gidermeye çalışır. Daha önce bahsettiğimiz o Özel Anahtarı hatırlıyor musunuz? Bir DEX ile, Özel Anahtarı gerçekte siz elinizde tutarsınız. Bu da kendi kriptonuzun tam kontrolünün sizde olduğu ve güvenliğinin nasıl sağlanacağına sizin karar vereceğiniz anlamına gelir. Hatırlarsanız bir de normal borsalarda tüm servetin tek bir yerde saklandığından bahsetmiştik. Bir DEX’te ise durum tam tersidir; herkes kendi anahtarlarını elinde tutar ve bunun sonucunda da servet tamamen dağınıktır. Merkeziyetsizdir. Bununla birlikte, bir DEX aynı hizmetleri sunmaz. Bu konunun biraz daha derinine inelim.

Bir DEX’i neden kullanmak isteyebilirim?

En önemli kısımdan başlayalım: Özel Anahtarınızı elinizde tutarken nasıl bir kripto parayı satıp başka bir kripto para satın alabilirsiniz? Merkezî kripto para borsalarında oturum açıp borsanın hizmetlerini kullanabilmek için bir hesap açmanız gerekir. Bir DEX’te ise Özel Anahtarınız oturum açma bilgileri, yani kullanıcı adı ve parola işlevini görür. DEX’e Özel Anahtarınızla giriş yaptıktan sonra kripto bakiyelerinizi hemen görürsünüz. Hiçbir kişisel bilgi vermek zorunda kalmazsınız ve bu da gizliliklerine değer verenler için harikadır!

Ancak bu, bir DEX’in de kendi bazı zorlukları olmadığı anlamına gelmez. Bir Merkeziyetsiz Borsa kullanmanın artıları ve eksilerine bir bakalım.

Başka ne gibi avantajları var?

Geleneksel kripto para borsalarının bir dijital para biriminin bir diğeri ile takasını sizin adınıza gerçekleştirdiğini muhtemelen biliyorsunuzdur. O halde, DEX’in farkı nedir?

DEX aslında takas işlemini kendisi gerçekleştirmez; işlem tamamen eşler arasında (P2P) gerçekleştirilir. Bu da aslında platformun sürece dahil olmak yerine kriptonuzu doğrudan başkasıyla alıp satmanızı sağlamak için orada olduğu anlamına gelir. Tamam kulağa hoş geliyor ama bu sizin için ne anlama geliyor? Bu, size iki avantaj sunar: 1. Alım satım işleminin gerçekleşmesi için kimseye güvenmeniz gerekmez. 2. Alım satım için ödenen ücretler genellikle normal kripto para borsalarından daha düşüktür.

Son olarak da güvenlikten bahsedelim. DEX merkeziyetsizdir, yani herkes kendi kriptosunun güvenliğini kendisi sağlar. Kriptonuzun güvenliğini başkasına emanet etmek zorunda kalmazsınız ve kontrol tamamen sizdedir.

Bu bir lütuftur ama bu sorumluluğu ciddiye almazsanız lanet de olabilir.

Dezavantajları nelerdir?

Bu makaleyi okurken, kripto yolculuğunuza bir DEX ile başlamayı tercih edeceğinizi düşünüyor olabilirsiniz, değil mi? Ne yazık ki böyle bir şey olmayacak. DEX alım satım için inanılmaz bir araçtır. Öte yandan, kripto paralarınızı orada satın almanıza olanak vermez. Sayfalarında kripto para satın almak için bir özellik bulunabilir ancak bu dış bir hizmet olacaktır; o hizmet aslında DEX platformunun içinde değildir. Merkeziyetsiz borsalar yalnızca kripto varlıklarınızı başka kripto varlıklar karşılığında alıp satma seçeneği sunar; bunları Euro veya ABD doları karşılığında satın alma seçeneğini sunmaz.

Özel anahtarlarınızın güvenliğinin nasıl sağlanacağının kararını sizin vermeniz harika olabilir ama aynı zamanda bu güvenliği sağlamanın da tamamen sizin sorumluluğunuzda olduğu anlamına gelir. Bir DEX kullanırken karşılaşılan bir sorun, çoğu yöntemin özel anahtarlarınızı bir bilgisayara veya akıllı telefona girmenizi gerektirmesidir. Bu da özel anahtarlarınızın çevrim içi saldırılara maruz kalmasına yol açabilir.

Öncelikle özel anahtarlarınızı nasıl güvence altına alabileceğinizi iyi bilmeniz gerekir. Özel anahtarlarınızı güvence altına almanın en iyi ve en kolay yolu, bizim oluşturduklarımıza benzer donanım cüzdanlardır. Bir DEX kullanmak isteyen herkesin, özel anahtarlarınızı güvence altına almanın farklı yollarını gösteren bu makaleyi okumasını öneririz.

Son olarak, bir merkeziyetsiz borsayı kullanmak normal borsalardan oldukça farklıdır. Bitcoin’inizi satıp Ethereum almak için giriş yapmak ve sadece iki tuşa tıklamak kadar basit değildir. Bir DEX’in kullanım alanları genellikle biraz sınırlıdır ve karmaşıklığı nedeniyle ileri seviye kullanıcılar için daha uygundur. Ayrıca bir DEX üzerinde alıp satabileceğiniz varlıklar da genellikle sınırlıdır. Bununla birlikte, sahiplik ve gizliliği korurken kripto portföyünüzü çeşitlendirmek için bir DEX kullanılabilir

DEX kullanmanın en iyi yolu: Ledger donanım cüzdanı

Bu nedenle, Özel Anahtarlarınızı güvence altına almanın en iyi ve en kolay yolu bir donanım cüzdan kullanmaktır. Neden? Cevap oldukça basit; bilgisayarınız veya akıllı telefonunuz internete bağlıdır. Bu tamamen zararsız görünebilir ama tam tersi de daha doğru olamazdı. Birisi bunu bilgisayarınızı veya akıllı telefonunuzu hacklemek ve özel anahtarlarınız da dahil olmak üzere, üzerinde bulunan tüm verilere erişmek için kullanabilir. Birisi buna erişirse tüm kripto varlıklarınızı çalabilir.

Donanım cüzdanlar, özel anahtarlarınızın asla bilgisayarınızda veya telefonunuzda bulunmamasını sağlar. Özel anahtarlarınız, bilgisayar korsanlarının ulaşamayacağı bir yerde, tamamen çevrim dışı tutulur.

Muhtemelen kendinize şu soruyu soruyorsunuzdur: Ledger cihazları merkeziyetsiz borsalarla kullanılabilir mi? O zaman size müjdeyi verelim: Evet, Ledger donanım cüzdanlar birden çok DEX ile kullanılabilir! 2019’un başında, cihazlarımız ünlü Binance DEX ile kullanılabilen ilk donanım cüzdanı oldu. Ledger Nano X ve Ledger Nano S’nin bağlanabileceği DEX’lerin listesi sonsuzdur: IDEX, Waves Platform ve çok daha fazlası!

Öğrenmeye devam edin! Kriptolar ve blok zincirleri hakkında bilgi edinmekten hoşlanıyorsanız School of Block bölümümüze göz atın Kriptoyla Hızla Zengin Olun.