Müşterini Tanı (KYC)

13 Apr 2023 | Güncellenme: 13 Apr 2023

KYC veya “Know Your Customer” (Müşterini Tanı), finansal kuruluşların, dolandırıcılık faaliyetlerini önlemek adına müşterilerinin kimliklerini doğrulamak için kullandıkları bir prosedürdür.

Kriptolarda Müşterini Tanı (KYC; Know Your Customer) Nedir?

Müşterini Tanı (KYC), kara para aklanmasının önlenmesi (AML) çerçevesinde bir durum tespiti regülasyonudur. Geleneksel finansal kuruluşlarda olduğu gibi, önde gelen kripto hizmet sağlayıcıları için de geçerlidir.

Vergi kaçırma, terör finansmanı ve diğer finansal suç faaliyetlerinin tespiti ve önlenmesi için tasarlanmış olan bu regülasyonlar, finansal işlemlerin, müşterilerin gerçek hayattaki kimlikleriyle ilişkilendirilebilmesini sağlar. Yatırım firmaları, sigorta acenteleri, bankalar ve diğer finansal kuruluşlar, tüm müşteri bilgileri ve verilerinin doğruluğunu saptamak adına KYC (Müşterini Tanı) prosedürünü yaygın olarak kullanırlar. Bunlara ek olarak, KYC mevzuatları, bir müşterinin dolandırıcılık faaliyetlerinde bulunup bulunmadığını doğrulayabilmek için de önemlidir.

Hangi KYC Bilgileri Gereklidir?

KYC prosedürünün esas amacı, kriptoların yasa dışı faaliyetleri finanse etmek veya kara para aklamak için kullanılmasını önlemektir. Müşterilerin KYC prosedürü tamamlamadan hesap açmasına izin veren bazı kripto borsaları mevcut olsa da bu hesaplar, kimlik doğrulama prosedürü tamamlanana kadar katı kısıtlamalara tabi tutulur. Bu kısıtlamalar çerçevesinde müşterilerin yatırabileceği fon miktarı sınırlanabilir, satın alınabilecek varlık yelpazesi daraltılabilir veya hesaptan fon çekimi engellenebilir.

KYC prosedürü borsadan borsaya değişiyor olsa da genellikle her borsa belli başlı bilgileri ister:

Müşteri adı
Sosyal Güvenlik numarası
Hesap numarası
Doğum tarihi
İkamet adresi (İkamet ispatı)
Elektronik kimlik doğrulaması
Devlet tarafından düzenlenmiş kimlik belgeleri (örn. pasaport, sürücü belgesi, tesisat faturası)

Borsalar, bu bilgileri resmî veri tabanlarıyla karşılaştırarak doğrular ve bilgilerin, KYC kurallarıyla uyumlu olup olmadığını değerlendirir. Buna ek olarak, müşteri profilinin yüksek riskli mi yoksa düşük riskli mi olduğunu, müşterinin daha önce bir yolsuzluğa veya suç faaliyetine karışıp karışmadığını analiz ederler.

Bunlar dışında, aşağıda belirtilen müşteri profillerinde, müşterinin platformdaki faaliyetlerini takip altına alabilirler:

Siyasi nüfuz sahibi kişi (PEP)
Aykırı medya katılımcısı (olumsuz veya istenmeyen haberler)
Uluslararası yaptırımlara tabi şahıs.

Kriptolarda KYC Niye Yapılır?

Kriptoların birçoğu denetimsiz varlıklardır ve herhangi bir merkezi kuruluşun, bankaların veya Kara Parayı Aklamayı Önleme kısıtlamalarının yargı yetkisine dâhil değildir. Kripto işlemleri anonim ve hızlı olduğu için kötü niyetli kişiler tarafından kara para aklama faaliyetlerinde kolayca kullanılabilir. KYC prosedürleri bu suç faaliyetlerini sınırlamaya, dolandırıcılıkları önlemeye ve kripto borsalarının finansal işlemler için güvenli yerler olmasını sağlayarak kullanıcıların kriptolara olan güvenini arttırmaya yardımcı olur.

Kriptolarda KYC’nin Faydaları

Müşterini Tanı (KYC) regülasyonlarının faydalarından bazıları şunlardır:

Platformların uyumlu olmasını sağlar: KYC prosedürleri, işletmelerin ve finansal kuruluşların devlet yasaları ve uluslararası normlarla uyumlu olmasını sağlayarak yasal ihtilafları ve riskleri azaltır.
Kullanıcı güveni ve şeffaflık oluşturur: Kripto borsalarının birçoğu hâlâ denetimsizdir ve kötü amaçlı faaliyetlere olanak sağlayabilir. KYC süreçleri, bu riski büyük ölçüde önler ve kullanıcıların platforma güvenmesini sağlar.
Piyasa stabilitesini arttırır: Kimlik doğrulama prosedürleri, işlemleri güvenceye alarak piyasanın stabilitesine katkıda bulunur.
İtibarı korur: Platformlar suç faaliyetlerini engelleyerek kendi fonlarını muhafaza edebilir, hasarları önleyebilir ve piyasadaki itibarlarını koruyabilir.
Kara para aklama faaliyetlerini azaltır: Kripto piyasasındaki kara para aklama faaliyetleri 2020 yılından 2021 yılına kadar %30 artış gösterdi. KYC prosedürü, kripto borsalarının kara para aklanmasını engellemek için uygulayabileceği başlıca önlemlerden biridir.

Kriptolarda KYC’nin Riskleri

Kripto paralar merkeziyetsiz ekonominin bir parçasıdır ve her türlü denetim, kripto varlıkların bir regülasyon kuruluşunun kontrolü altında olmasına yol açar. Buna ek olarak, KYC prosedürleri çerçevesinde müşteriler kendi kişisel bilgilerini bir merkezi kuruluşla paylaşmak zorunda kalacakları için anonimlik azalır. Kimlik doğrulama süreci zaman aldığı için işlemlerin ve diğer finansal faaliyetlerin gecikmesine yol açabilir. Dahası, bilgisayar korsanlarının, borsa veri tabanlarından müşterilerin kişisel bilgilerini çalabilmelerine fırsat verir.