Özel Anahtar Nedir?
| Özetle |
| — Blok zinciri sonsuz bir dijital depolama sistemidir. Her blok zinciri adresinin bir açık anahtarı ve bir özel anahtarı vardır. — Blok zinciri adresinizi yaratırken hem bir açık anahtar hem de bir özel anahtar oluşturabilirsiniz. — Açık anahtar başka kullanıcıların sizinle işlem yapmasını, özel anahtar ise kendi fonlarınıza erişebilmenizi ve onları kontrol edebilmenizi sağlar. — Kripto paralarınızın gerçekten size ait olması için blok zinciri adresinizin özel anahtarı sizde olmalıdır. — Özel ve açık anahtarlarınızı güvende tutmanız çok önemlidir, çünkü bunları kaybederseniz fonlarınıza erişebilmek için başka herhangi bir yol yoktur. — Son makale, blok zincirindeki dijital para olan kripto paraları ve türlerini detaylarıyla anlatıyor. Burada, kripto paranıza nasıl bağlanacağınızı ve mülkiyetini elinizde tutacağınızı anlatıyoruz. |
Hızlandırılmış kripto eğitiminizin ikinci bölümüne hoş geldiniz!
1. bölümde kripto, blok zinciri ve Web 3.0 hakkında temel bilgileri öğrendik. Çoğunlukla ne oldukları ve birlikte nasıl çalıştıklarıyla ilgili genel bilgiler içeriyordu. Hepsinden önemlisi, kripto paraların ve blok zinciri dünyasının kökenini anlattık ve blok zinciri teknolojisinin farklı nesillerinden bahsettik. Sıra, kripto dünyasındaki bir sonraki adımınızı atmaya geldi.
“Kriptolara nasıl başlarım?” diye düşünüyorsanız doğru yerdesiniz. Bu makalede, kripto sahibi olmak ve kriptolarınızı kontrol etmek için ihtiyacınız olan temel bilgileri anlatacağız. Açık ve özel anahtarlardan bahsedecek ve fonlarınızı güvende tutmak için neden önemli olduklarını öğreneceğiz.
Açık Anahtar ve Özel Anahtar
İlk kriptonuzu satın aldığınızda, bu kripto otomatik olarak blok zincirinde oluşturulacak yeni bir adrese gönderilir. Her blok zinciri adresi, adrese özel iki bilgiyle birlikte oluşturulur. Bunlar, özel anahtar ve açık anahtardır. Bu anahtarlar, ilgili blok zinciri adresindeki kripto paraları kontrol edebilmenizi ve başkalarından kripto alabilmenizi sağlar.
Blok zinciri adresinizi bir posta kutusu gibi düşünebilirsiniz. Adresinizi bilen herkesin posta kutunuza mektup gönderebilmesine benzer bir şekilde, blok zinciri adresinizi bilen herkes size fon gönderebilir. Sadece bu kutunun sahibi olan siz, kutuyu açabilir ve içindekileri alabilirsiniz. Ve blok zinciri adresinize gönderilen fonlar sadece sizin tarafınızdan erişilebilir ve kontrol edilebilir.
Blok zinciri, bu sistemin dijital bir versiyonudur. Özel anahtar ve açık anahtar kavramları da tam bu noktada devreye girer.
Açık anahtar
Açık anahtar, başkaları tarafından gönderilen kriptoları alabilmenizi sağlayan, halka açık bir alıcı adresidir. Blok zincirinde bulunan her kullanıcı, açık anahtarınızı kullanarak sizin adresinize fon gönderebilir.
Açık anahtarı, IBAN ya da SWIFT gibi bir banka hesap numaranız veya posta kutusu benzetmesindeki posta adresiniz olarak düşünebilirsiniz. Banka hesap numaranızı bilen herkes size para gönderebilir ama fonları kontrol edemez. Aynı şekilde açık anahtar, blok zinciri adresinize erişim sağlamaz ve sadece fon göndermek için kullanılır.
Özel anahtar
Açık anahtarınız banka hesap numaranız gibi işlerken özel anahtar ise PIN kodu veya parola gibi işler. Blok zinciri adresinize ve fonlarınıza erişebilmenizi sağlar. Özel anahtara sahip olan herkes, hesapta saklanan kripto paralara erişebilir ve harcayabilir.
Kriptolarınızın güvenliğinin özel anahtarınıza bağlı olduğunu artık biliyorsunuz. Dolayısıyla, özel anahtarınızı nasıl idare ettiğiniz varlıklarınız açısından çok büyük bir önem taşır. Bu açıdan göz önünde bulundurulması gereken birkaç faktör vardır. Öncelikle, kriptolarınızın özel anahtarının kontrolü sizde mi? Ayrıca özel anahtarınızı olası tüm riskleri önlemek adına, doğru bir şekilde güvende tutuyor musunuz?
Özel anahtarınızı doğru bir şekilde güvende tutmak konusuna bir sonraki makalemizde değineceğiz. Şimdilik başka bir soruya yönelelim: Özel anahtarınızın kontrolü sizde mi?
Özel anahtar olmadan kriptoların durumu
Yeni başlayanlar için kripto para satın almanın en kolay yolu bir kripto borsası kullanmaktır. Gelgelelim, bu yöntemi kullanarak kripto para satın aldığınızda, aldığınız fonlar doğrudan borsa platformundaki cüzdanınıza gider.
Kripto borsası üzerinden kripto para satın aldığınızda sizin için bir blok zinciri adresi oluşturulmaz. Dolayısıyla, bu yöntemde açık ve özel anahtarlarınızı edinemezsiniz. Fonlarınızın güvenliği için platforma güvenmeniz gerekir. Borsa anahtarları yönetir ve size, platformdaki cüzdanınıza erişebilmeniz için bir parola oluşturma imkânı verir.
Kripto borsalarının çoğu katı kurallara tabi ve fonlarınızın güvenliğini sağlıyor olsa da özel anahtarlarınız sizde olmaz. Başka bir deyişle, platforma güvenmek zorunda kalırsınız ve esas itibarıyla fonlarınızın mülkiyeti ya da kontrolü size ait olmaz.
Kripto para dünyasında bir laf vardır: “Anahtarları sizde değilse, coin’ler sizin değildir”. Yani, özel anahtarlarınız sizin elinizde değilse teknik olarak coin’ler size ait değildir. Bu meşhur lafın neden gerçeği yansıttığına bir bakalım.
Kriptolarınız Size Ait Değil
Kripto borsasındaki fonlara erişmek için giriş bilgileri ve parolalar kullanmak oldukça basittir. Aynı zamanda, fonlarınıza erişim sağlamak için doğrudan blok zinciriyle iletişim kurmak yerine platformun size bu imkânı vereceğine güvenmek zorunda kalırsınız. Evinizin anahtarlarını bir üçüncü kişiye emanet etmek gibidir.
Borsa cüzdanı kullandığınızda, siz ve blok zinciri adresiniz arasına bir üçüncü taraf girmiş olur. Bu durum fonlarınızın kontrolünün merkezileşmesine yol açar. Kulağa bir yerden tanıdık mı geliyor?
Borsa Tarafından Eylemleriniz Kısıtlanabilir
Kriptonun mantığı, kullanıcıların kendi fonlarını kendi tercihleri doğrultusunda kullanabilmeleri için kullanıcılara özgürlük vermektir.
Bankalarla benzer bir şekilde kripto borsaları, çekim ve fonlama işlemleri için politikalar belirleyebilir ve kısıtlamalar getirebilir. Hatta eylemlerinizi sorgulayabilirler. Bazı ülkelerde, kripto borsaları fonlarınızı aktarmanızı bile engelleyebilir. Bunun kriptonun yaratmaya çalıştığı sistemle pek alakası yok.
Anahtarlarınız sizde değilse kriptonuz sizin değildir!
Bu makalede yer alan en önemli şey şudur: Özel anahtarınızı bizzat yönetmediğiniz sürece kriptonuz gerçekte sizin değildir.
Gelgelelim, kripto dünyasına daha yeni girdiyseniz kripto borsalarından kripto satın almanız herhangi bir sorun teşkil etmez. Hatta birçok kripto borsasında son derece gelişmiş güvenlik önlemleri bulunur. Sadece güvenilir olan ve kullanımı güvenlik sorunu teşkil etmeyen platformları seçmeye dikkat edin.
Kripto ve blok zinciri hakkında biraz daha bilgi edindikten sonra, doğrudan kendi blok zinciri adreslerinizi, açık anahtarlarınızı ve özel anahtarlarınızı kullanmaya istediğiniz zaman başlayabilirsiniz. NFT, coin veya token fark etmeksizin, dijital varlık satın alınca yapabileceğiniz en doğru şey varlıklarınızı, anahtarları sizde duran bir cüzdanda saklamaktır.
Bir sonraki makalemizde özel anahtarlar konusunu daha detaylı inceleyeceğiz. Fonlarınızı güvenle saklayabilmeniz için güvenli self-custody (bireysel kontrol) prensibine yakından bakacağız.