Metaverse Rehberiniz
| Özetle: |
| — Metaverse aslında nedir? “Metaverse”, dünyadaki kullanıcıların açık bir çevrim içi platform üzerinden birbirleriyle bağlantı kurabilecekleri herkese açık bir ekosistemi ifade eder. Bu terim ilk olarak, dünyanın dört bir yanından insanların birbirleriyle bağlantı kurabilecekleri fiber optik tabanlı bir dünyayı tanımlayan bir siber punk romanında kullanılmıştır. — İki çeşit Metaverse platformu vardır: Merkezî bir kuruluş (Fortnite ve Roblox gibi) tarafından kontrol edilenler ve topluluklar tarafından inşa edilip kurulan merkeziyetsiz olanlar. — Dijital dünya ne kadar merkeziyetsiz olursa kullanıcılar da projenin yönetiminde o kadar çok söz sahibi olurlar. — Farklı projeler ve platformlar etkileşim kurulabilecek ve katılım sağlanabilecek birçok ilgi çekici dünya sunar ve platformdan platforma değişen çeşitli fırsatlar ve nüanslar vardır. — Zamanla Metaverse’te kariyerlerden eğlenceye kadar çeşitli fırsatların ortaya çıktığını göreceğimiz heyecan verici bir dünya bizi bekliyor! |
Metaverse tam olarak nedir, nasıl işler ve limitleri nedir? Anlıyoruz, ilgi duyarken bir yandan da aklınız karışıyor olabilir. Bu dünyaya sizin de adım atabilmeniz için bu makalede size en iyi bir rehberi sunuyoruz.
Metaverse Dillerde dolaşan yeni bir konu ve teknoloji camiasındaki moda sözcük. Facebook’un yeni “Meta” markası, teknoloji uzmanlarının kapsamlı bir dijital dünya potansiyelini ilk araştırması değil. Peki, Metaverse tam olarak nedir ve merkezî, kontrollü bir ortam ile diğer açık kaynaklı çevrim içi dünyalar arasındaki fark nedir? Dillere destan kulaklıklarınızı takın, Metaverse ile ilgili her şeyi ele alıyoruz!
METAVERSE nedir?
“Metaverse” fikri ve terimi yaklaşık 30 yıl önce Neal Stephenson’ın bir siber punk romanında doğdu. Yazar bu romanda dünya çapındaki bir tür ağ üzerinden tüm dünyadaki herkese açık, hayali bir yerden bahsediyordu. (Evet, Stephenson’ın Snow Crash adlı romanı zamanının ÇOK ötesindeydi.)
Metaverse’i nasıl gördüğümüz ve ondan nasıl bahsettiğimiz Stephenson’ın vizyonuna oldukça benziyor. Bu, dijital imkanlarla mümkün kılınan küresel bir ağ için herkese açık bir alandır. Metaverse’te insanlar, genel hatlarıyla gerçekliğe dayalı bir dünyada ne isterse inşa edebilir ve etkileşime girebilir ancak burada bildiğimiz gerçek dünyadaki zaman ve mekanların çok ötesinde fırsatlar vardır.
Metaverse’lerin farklı dereceleri olsa da temel kavram şunları içerir:
- Bireysel kullanıcıları temsil eden özgün ve özelleştirilebilir avatarlar içeren, herkese açık bir dijital alan
- Bu alanda dijital sahiplik platformun ne kadar merkeziyetsiz olduğuna bağlıdır
- Burada diğer kullanıcılarla etkileşim kurabilirsiniz
- Dijital dünyanın unsurları ile etkileşime geçebilirsiniz
- Deneyimlerinizi platformdaki diğer kişilerle paylaşabilirsiniz
Farklı dijital ekosistemler, kullanıcılar için farklı faydalar ve kontrol düzeyleri sunar. Platform daha merkeziyetsiz bir yaklaşım benimsiyorsa uygulamalar oluşturmak ve inşa etmenin yanı sıra ekosistemin ve dijital dünyanın kendisinin sahipliğini almak için daha fazla fırsat olur.
Temel olarak bir Metaverse, dijital bir platforma katmanlar ve yaratıcılık katmanları ekleyen, bir kullanıcının bir karakter (veya avatar) oluşturabildiği ve o avatarın neler yapabileceği üzerine kurulmuş bir dijital hayatı oluşturup sürdürebildiği çevrim içi bir platformdur. Modadan dijital kariyerlere, evcil hayvan beslemekten mülkleri idare etmeye kadar, Metaverse bir yandan yalnızca hayal edilebilecek bir fırsatlar dünyasını sunarken diğer yandan da gerçekliği taklit eder.
Merkeziyetsiz bir alana karşılık merkezî bir ortam
Bu bölümde Metaverse’in merkezî versiyonlarının açık kaynaklı Metaverse’ler oluşturan diğer platformlardan (genellikle blok zinciri tabanlı) nasıl biraz daha farklı olduğundan bahsedeceğiz.
Başlıca farklar kontrol, oluşturma ve yönetişimdedir.
Steven Spielberg’in “Ready Player One” filmini izlediyseniz, yönetilen bir Metaverse’in neye benzediğine dair bir fikriniz vardır. Her ne kadar ekosistemdeki (Oasis) tek sınırlama hayal gücü olsa da oyuncular üzerinde bir kontrol yine de vardır.
Ana kontrol: Merkezî Metaverse’ler
Merkezî bir Metaverse’te tüm ağı yöneten, dahili sunuculara sahip tek bir kurum ve sanal dünyayı düzenleyen politikalar bulunur. Fortnite ve Roblox gibi merkezî ortamlarda sanal topluluk, merkezî olarak kontrol edilen bir alanın sınırları içinde yaşar ve kullanıcılar da bu parametreler dahilinde sınırlanmıştır. Topluluk birlikte etkileşim kurabilir ve deneyimleri paylaşabilir ancak dijital ortamın parçalarını kontrol etme ya da bunlara sahip olma özgürlüğüne sahip değildir.
Topluluk kontrolü: Merkeziyetsiz Metaverse’ler
Buna karşılık, platformun açık kaynaklı olduğu ve kullanıcıların kendi deneyimlerini neredeyse tamamen kontrol etme özgürlüğüne sahip olduğu merkeziyetsiz bir Metaverse de vardır. Platformun kontrolü, kullanıcılar tarafından yönetilen bir kontrol mekanizması yoluyla topluluktadır (tek bir merkezî otoritede değildir); yani topluluk üyeleri yalnızca kendi bireysel varlıkları değil, Metaverse’in kendisinin nasıl oluşturulduğu ve işlediği üzerinde de çok daha fazla bireysel kontrole sahiptir. Merkeziyetsiz Metaverse, blok zinciri projeleriyle beraber su yüzüne çıkıyor ve bazı güzel fikirlerle çeşitli fırsatların ortaya çıktığını görmeye başlıyoruz…
Bir numaralı oyuncu, hazır mısın?
Ortaya çıkmakta olan merkeziyetsiz metaverse’leri, ağları ve sanal dünyaları keşfedelim.
Axie Infinity
Axie Infinity, blok zinciri tabanlı bir oyna-kazan oyunu Metaverse’idir. Bir oyundan biraz daha fazlası olup tam bir Metaverse de değildir. Axie, bir oyun olarak sosyal etkileşim ile yönlendirilir ve hem sanat eseri sahipliği (Axie’lerin kendileri NFT’lerdir) hem de küçük yaratıkların savaştırıldığı oyun (oyun içi savaşlar ve mücadeleler için ödüller verilir) unsurlarını içerir.
En önemli soru: Niçin kısmen merkeziyetsiz bir Metaverse’tir?
Topluluk tarafından oluşturulan Axie Infinity, kullanıcılara platform genelinde deneyimlerini açıkça paylaşma imkanının yanı sıra Axie’ler ve platformdaki diğer varlıkların tam sanal sahipliğiyle oyunda ödüller kazanma fırsatını sunar. Platformun kendisi şu anda merkezî olarak yönetiliyor olsa da yönetişimi ileride kullanıcılara bırakacaktır.
Somnium Space
Somnium, tüm oyuncuları tek bir açık dünyada barındıran, Ethereum üzerine oluşturulmuş bir sanal gerçeklik dünyasıdır. Somnium sisteminde, oyuncular dijital arazi satın alabilir (bu arazinin mutlak sahibidirler), bu dünyada oyun oynayabilir, diğer oyuncularla etkileşime girebilir ve platformda kullanılmak üzere dijital varlıklar yaratabilirler. Açık bir dünya olarak, çevreyi yaratma ve çevreyle etkileşim kurma potansiyeli sadece hayal gücüyle sınırlıdır.
Somnium’u diğer sanal gerçeklik oyunlarından ayıran ana faktör, oyuncuların alt sunucular arasında dağınık olmamasıdır. Bunun yerine, hepsi aynı oyun alanında olup birbirleriyle ve tüm çevreyle etkileşime girebilirler. Somnium Space’de ayrıca NFT’ler de yoğun bir şekilde yer alır ve bu NFT’ler oyuncuların deneyimlerinin belirli kısımlarına sahip olmasına ve varlıklarının Somnium ortamıyla etkileşim kurmasına olanak verir.
En önemli soru: Niçin merkeziyetsiz bir Metaverse’tir?
Somnium’un açık ekosistemi, blok zincirini sanal gerçeklikle entegre ederek kullanıcıların birbirleriyle etkileşim kurmalarına, platformdaki sanal gerçeklik deneyimlerinden para kazanmalarına, dijital varlıklar oluşturup kazanmalarına, NFT çıkarmalarına, sosyal etkileşimlerin tadını çıkarmalarına ve dijital araziler oluşturup bu arazilerde “yaşamalarına” olanak vererek dijital hayat ile gerçek hayat arasında bir köprü kurar.
The Sandbox
The Sandbox, şu anda blok zincirindeki en büyük Metaverse platformlarından biridir. Projenin uzun vadeli amacı, Sandbox topluluğu içinde tamamen kullanıcılar tarafından yönetilen, yaratılan ve kontrol edilen, tamamen merkeziyetsiz bir dünya oluşturmaktır. Bir merkeziyetsiz otonom organizasyonu (DAO) kullanıma sunması beklenen platform, kullanıcılarına mümkün olduğunca fazla kontrol vermeyi amaçlamaktadır.
The Sandbox, yaratıcı insanlara hitap eder ve dijital içerik üreticilerinin çalışmalarını ve deneyimlerini sergilediği bir platform işlevini görecek şekilde tasarlanmıştır. Snoop Dogg ve Deadmau5 gibi ünlülerle dijital olarak beraber yaşamak ve etkileşim kurmak gibi herkese cazip gelebilecek bir imkan da vardır. Oturum açıp dijital evinizden çıkabileceğiniz, komşunuz Snoop’a el sallayabileceğiniz ve hem çevrim içi hem de fiziksel evinizi finanse eden sanal mesleğinizde işe gidebileceğiniz bir gerçeklik düşünün. The Sandbox ile bu, pek de uzak bir gerçeklik değildir.)
Platformun vizyonunun bir diğer önemli unsuru, CEO Arthur Madrid tarafından “Açık NFT metaverse’imizde oyuncular ve içerik üreticiler için yeni dijital iş fırsatları sunan bütün bir ekosistem geliştiriyoruz.” sözleriyle ifade edilmiştir.
The Sandbox’ın önemli bir unsuru da yeni gelenlere platformu gezdiren dijital tur rehberinden ekosistemi bir bütün halinde destekleyen içerik üreticilere kadar, maaşı gerçek dünyada ödenen çeşitli istihdam fırsatları sunmasıdır.
The Sandbox yalnızca dijital platformda içerik üretmek için dijital fırsatlar sunmakla kalmaz, aynı zamanda Metaverse’te çalışmak, para kazanmak ve hayatlarını yaşamak için sistemdeki kariyer fırsatlarına kadar ekosistemin ve çevrenin gerçekliği nasıl taklit ettiğini de gösterir.
En önemli soru: Niçin merkeziyetsiz bir Metaverse’tir?
The Sandbox henüz tamamen merkeziyetsiz değildir ancak ekip tüm kontrolü oyunculara vermek için çalışmaktadır. Açık dünyada, bu dünyayı oyuncuların hayal edebileceği her şekilde inşa etmeye odaklanılmaktadır. Ünlü ilgisiyle büyük isimler bu Metaverse’in topluluğuna katılmış ve birbirleriyle etkileşim kurmaya, ortamla etkileşime geçmeye, Snoop Dogg’un avatarının ne yaptığını izlemeye ve aktif bir şekilde inşa etmeye koyuldukları dünyada yaşamaya başlamış durumdadır.
Decentraland
Tıpkı The Sandbox gibi Decentraland de kullanıcıların birbirleriyle etkileşim kurabildiği, oyun oynayabildiği ve açık bir platformda dijital mülkler inşa edip yönetebildiği bir sosyal dünyadır. Decentraland’in ana teması dijital sanattır ve bu dijital dünyada birçok başarılı sanat galerisi ve herkese açık müzayede bulunur. Haziran 2021’de Sotheby’s, Decentraland galerisinin dijital kapılarını açmış ve kullanıcıların yüksek kalitedeki pahalı NFT’leri görüntüleyebilecekleri, bu NFT’lere teklif verebilecekleri ve bunları satın alabilecekleri bir alanı kullanıma sunmuştur.
The Sandbox hâlâ tamamen merkeziyetsiz bir hâle gelmeye çalışırken, Decentraland şimdiden bir merkeziyetsiz otonom organizasyon vasıtasıyla yönetilmekte ve bu da onu %100 merkeziyetsiz ve kullanıcılar tarafından yönetilen bir hâle getirmektedir. Decentraland’deki bir diğer ilginç nüans, kullanıcıların MANA kullanarak platformdaki arsaları (bu arsalar kripto LAND olarak listelenmiş bir ERC721 token‘ıdır) ve diğer varlıkları alıp bunları ıslah etme veya kâr amaçlı olarak bunları dönüştürüp yenileme imkanına sahip olmalarıdır.
En önemli soru: Niçin merkeziyetsiz bir Metaverse’tir?
Tıpkı The Sandbox gibi, Decentraland de oyuncuların oturum açıp çevreyle etkileşim kurabildikleri açık bir dijital dünyadır. Dijital sanat galerilerinin kullanıcılar tarafından inşa edilip küratörlüğünün yapıldığı ve üst düzey NFT’ler için müzayedelerin düzenli olarak gerçekleştiği, sanat ve yaratıcılığın teşvik edildiği bir dünyaya odaklanılmaktadır. Oyuncuların avatarları bir galeriye girip teklif vermeye başlayabilir. Ayrıca yakında kullanıma açılacak alanlarda dijital mülk satın alıp bunlarda inşaat yapmak veya kâr ederek bunları satmak da son derece caziptir.
Metaverse’e dalmak
Metaverse yeni projeler ve platformlarla genişledikçe yeni fırsatlar ortaya çıkmaya devam edecektir. Çevrim içi topluluğa dahil olmak ve katkıda bulunmak platforma bağlıdır. Çoğu kişi bir dijital cüzdan sahibi olarak ve bir miktar para (SAND veya MANA gibi) satın alarak kolayca başlayabilir.
Her biri özgün bir amaç ve farklı seviyede topluluk yönetişimi sunan farklı derecelerde Metaverse’lerin olmasıyla, kullanıcı olarak siz, çevrim içi alanın nerelere taşınabileceğini belirleyebilecek muazzam bir güce sahipsiniz. Merkezî müdahale olmadan gerçek ve mutlak kontrolle, çevrim içi dünya gerçekten iş birliği ve topluluk tarafından içerik üretimi için dijital yuvanızdır. Metaverse, kontrol ve sahipliği kullanıcıların eline vererek erişilemeyecek tepeden inme bir kurumsal vizyonun ürünü olmaktan ziyade, topluluğunun gerçek bir ifadesidir.
Bilgi güçtür.
Kendinize güvenin ve öğrenmeye devam edin. NFT’ler ve neden onlara doyamadığımız hakkındaki School of Block bölümümüzü izleyin.