ERC-404 Token’ları Nedir ve Nasıl Çalışır?

Yazan: Lipsa Das

NFT’ler, kullanıcıların dijital varlıkları üzerinde gerçek mülkiyet edinmelerini sağlayan devrim niteliğinde bir varlık sınıfıdır. Her NFT “bir benzeriyle değiştirilebilir” yani başka bir NFT ile 1’e 1 esasında takas edilebilir nitelikte değildir. Ancak benzeriyle değiştirilemezlik, özellikle de değeri yüksek kalemlerde likidite açısından zorluklar yaratır. Bir NFT’nin satılması, yani bir piyasada listelenmesi ve istekli bir alıcının bulunması meşakkatli ve yavaş bir süreçtir.

Bu noktada, NFT’ler için yerel olarak likidite sunan ve resmî olmayan bir protokol olan ERC-404 devreye girer. “ctrl” ve “Acme” takma adlı yaratıcıları tarafından Şubat 2024’te piyasaya sürülen ERC-404, birçok piyasa katılımcısının NFT’lere bakış açısını temelden değiştirmiştir.

Ledger Academy’nin bu makalesinde ERC-404’ün ne olduğunu, nasıl çalıştığını ve NFT piyasası üzerindeki etkisini ele alacağız.

ERC-404 Token’ı Nedir?

ERC-404, ERC-721 ve ERC-20 token’larının çeşitli yönlerini birleştirerek benzeriyle değiştirilemez token’lara benzeriyle değiştirilebilirlik getiren deneysel bir protokoldür. Esas itibarıyla, ERC-404 token standardı, NFT’lerin Ethereum protokolünün sınırları içinde parçalara bölünmesine olanak tanır. ERC-404 token’ları ile hisseli mülkiyet doğrudan NFT’nin akıllı sözleşmesine yerleştirilir. Bu da NFT’lerin benzeriyle değiştirilebilir kısımlarını alıp satmanıza olanak tanır.

Ancak ERC-404’ün resmî bir Ethereum token standardı olmadığını, bir varlık alt sınıfı olduğunu belirtmek gerekir. Yaratıcıları, temel Ethereum protokolünün değiştirilmesinde önemli bir adım olan bir Ethereum Improvement Proposal (EIP) göndermemiştir. Bunun yerine, ERC-404 tamamen akıllı sözleşmeler aracılığıyla çalışır. Bununla beraber, uzun vadeli yol haritasında Ethereum protokolü ile entegrasyon yer almaktadır.

Peki ERC-404 token standardı resmî değilse, nereden çıkmıştır? Birlikte öğrenelim.

ERC-404 Token’larının Kökeni

ERC-404 fikri ilk olarak, Emerald adlı başarısız bir projeden çıkmıştır. Emerald, 2024 Şubat ayının başlarında ERC-5335 olarak adlandırılan başka bir Ethereum protokolünün ardında oluşturulmuştur. Önemli bir kusur nedeniyle proje başarıya ulaşamamış, ancak ERC-404’ün geliştirilmesi için gerekli ortamı hazırlamıştır.

Ardından da ERC-404 token’ları Pandora tarafından geliştirilmiştir. İlk ERC-404 token’ı olan $PANDORA, 2023’te piyasaya sürülmüştür. Token oldukça hızlı bir şekilde benimsenmiş ve piyasaya sürülmesinden birkaç gün sonra 100 milyon dolar piyasa değerine ulaşmıştır. Şu anda diğer projeler NFT’lerin parçalara bölünmesini çok daha kolay bir hâle getirmek için bu standardı kullanmaktadır.

ERC-404 Token’ları Nasıl Çalışır?

ERC-404 token’ları, bir bağlama ve yakma mekanizmasını kullanarak NFT’lerin kesirlerinin transferine olanak tanır. Her bir ERC-404 token’ı, tam bir token’ı satın aldığınızda cüzdanınıza otomatik olarak mint’lenen, bağlantılı bir NFT’ye sahiptir. Token’ınızın kesirlerini satarsanız, protokol NFT’nizi yakar. Bunun aksine tam bir token oluşturmak için yeterince kesir satın alırsanız (mesela 0,2 ve 0,8), protokol size otomatik olarak yeni bir NFT mint’ler.

Bunu anlamak için bir örneği ele alalım:

Meşhur bir sanat eserinin bir NFT’sine sahip olduğunuzu düşünelim. Orijinal token benzersizdir, dolayısıyla da başka bir token onun yerine geçemez. Ancak bu NFT, ERC-404 standardı kullanılarak bir benzeriyle değiştirilebilen birçok parçaya ayrılabilir.

Bu parçalar, benzerleriyle değiştirilebilir. Bunlar birbirlerinin yerine geçebilir. Dahası, tüm kısımları toplayan bir kişi orijinal NFT’yi yeniden oluşturabilir. Ayrıca yerleşik yakma mekanizması sayesinde token’ın büyük veya küçük kısımlarını tek bir NFT olarak satın almanıza veya satmanıza da olanak tanır. Kısacası akıllı sözleşme, küçük kesirleri yok edip, bunları kesirlere bölünmüş parçalarla aynı değeri temsil eden tek bir token hâlinde yeniden oluşturabilir.

Peki bu tam olarak ne anlama geliyor? Bunun önemini anlamak için ERC-404 token’larının neden bu kadar ilginç olduğuna bakalım.

ERC-404 Token’larını Bu Kadar İlginç Kılan Nedir?

İlk olarak, ERC-404 token’ları NFT’ler için üçüncü taraf platformlara ihtiyaç duymadan DeFi gibi yeni birçok kullanım alanı sunar. Bunun nasıl yapıldığına bir bakalım.

Üçüncü Taraflara Olan İhtiyacın Ortadan Kaldırılması

ERC-404’ten önce kesirlere bölünmüş NFT’ler sadece üçüncü taraf protokoller aracılığıyla mümkündü. Genellikle bu protokoller NFT’lerinizi alıp protokol cüzdanına kilitliyor ve karşılığında da token’lar veriyordu. Ancak bu mekanizmada iki önemli zorluk söz konusudur. İlk olarak, NFT token’larınızı koruması için bir üçüncü tarafa güvenmeniz gerekir. İkinci olarak ise protokolden aldığınız token’ların değeri çoğu zaman varlıkların değerinin gerisinde kalır ve bu da gerçekleşmemiş bir kayıp yaşayabileceğiniz anlamına gelir.

Diğer yandan ERC-404 standardı ise token’ların ve NFT’lerin değerini yerel olarak bağlar. Bu standart kullanılarak oluşturulan NFT’ler, fiili taban fiyatı gerçek zamanlı olarak yansıtır. Mekanizma merkeziyetsiz bir akıllı sözleşme tarafından yürütüldüğünden, potansiyel fiyat farklarını ve üçüncü taraflara olan ihtiyacı ortadan kaldırır.

DeFi Mekanizmalarının NFT Alanına Getirilmesi

ERC-404 token’ları ayrıca NFT alanında kritik bir sorun olan likidite sorununu da çözer. ERC-404’ü kullanarak likidite havuzları aracılığıyla NFT’lerin kısımlarını satabilirsiniz. Açıklamak gerekirse, likidite havuzları fonları bir akıllı sözleşmede kilitleyip üçüncü bir tarafa ihtiyaç duymadan farklı varlıkların alınıp satılmasını sağlayabilir. Bir ERC-404 token’ını likidite havuzunda satmak, ilgili NFT’yi doğrudan satmakla aynıdır. Buradaki tek fark şudur ki tam bir NFT’nin üçte birini veya hatta 18’de birini bile merkeziyetsiz bir şekilde gönderebilirsiniz. Sistem bir akıllı sözleşmeyi kullanarak o varlığın veya varlığın bir kesirinin gerçek fiyatını gerçek zamanlı olarak tespit edebilir.

ERC-404 token’ları bu özellikler sayesinde NFT piyasasını daha dinamik ve etkin bir hâle getirir.

Başlıca ERC-404 Token’ları

ERC-404 hâlâ gelişim sürecindedir, dolayısıyla her gün yeni token’lar çıkmaktadır. Ancak başlıca üç ERC-404 token’ı Pandora, DeFrogs ve EtherRock’tır. Şimdi bu projelere ve bunların ne açıdan farklı olduklarına bakalım.

Pandora

ERC-404 protokolündeki ilk token’lardan biri olan Pandora, kendini bir “yarı benzeriyle değiştirilebilir” token türü olarak tanımlamaktadır. Pandora’nın NFT koleksiyonunda benzeriyle değiştirilebilir ERC-20 token’ları olan 10.000 PANDORA token’ıyla bağlantılı 10.000 ERC-404 token’ı vardır (bunlar “Replicant NFT” (Tekrarlanabilir NFT) olarak adlandırılmaktadır). Geleneksel ERC-404 benzeriyle değiştirilebilirlik niteliklerinin yanı sıra, Pandora NFT’lerinde “regeneration” (yenilenme) olarak adlandırılan benzersiz bir özellik de vardır. Bir PANDORA token’ını her taşıdığınızda ilgili NFT “yenilenerek” tamamen farklı bir NFT üretir.

DeFrogs

DeFrogs, ERC-404 token standardı kullanılarak oluşturulan 10.000 Pepe Kurbağa NFT’si içeren bir koleksiyondur. Kriptodaki meme (internet geyiği) kültürüne klasik bir atıf niteliğindeki DeFrog, güçlü bir topluluk tabanı olan şirin bir PFP koleksiyonu olmayı hedeflemektedir.

Pundi X PURSE

PURSE, Pundi X ile çalışan bir projedir. Dünyanın her yerindeki satıcılar için bir sadakat token’ı işlevi görmeyi hedeflemektedir. PURSE’ün ardındaki fikir, kullanıcıların tweet yazmak gibi belirli görevleri veya eylemleri gerçekleştirmesi için bir teşvik işlevi görmesidir. PURSE kullanıcıları, ERC-404 token standardını kullanarak herhangi bir kayıp yaşama endişesi olmadan sadakat token’larını başka bir token’la takas edebilir. Kesirlere ayrılan kısımlar bölünebildiğinden veya tekrar bir araya getirilebildiğinden, token’lar hesaplanabilir bir çevrim kuruyla başka bir token’la takas edilebilir.

Hangi Platformlar ERC-404 Token’larını Destekliyor?

ERC-404 token’larının hâlâ deneysel bir token olması ve henüz Ethereum ekosisteminde resmî bir varlık türü olmaması nedeniyle bunları kabul eden sınırlı sayıda platform vardır. Bununla beraber, aşağıdaki platformlarda ERC-404 token’ları ile etkileşime geçebilirsiniz:

• Uniswap (popüler bir merkeziyetsiz borsa)
• Blur (NFT yatırımcıları için popüler bir NFT piyasası)
• Opensea (İlk NFT piyasası)
• Wasabi Finance (bir DeFi Protokolü)
• Peapods Finance (bir diğer DeFi Protokolü)

Elbette ekosistem büyüdükçe gelecekte bu varlıkları daha fazla protokolün ve platformun desteklemesini bekleyebilirsiniz.

ERC-404 Token’larının Riskleri

Her deneysel teknolojide olduğu gibi ERC-404 standardı da doğası gereği risklidir. ERC-404 token’ları henüz resmî bir Ethereum standardı olmadığından güvenlik kusurları için topluluk tarafından kapsamlı testlerden geçirilmemiştir. Kısacası, ERC-404 standardı başlangıçta birbirleriyle entegre olmak üzere tasarlanmamış iki oldukça özgün token standardını örtüştürmektedir. Dolayısıyla da akıllı sözleşmelerde kullanıcıların fonlarını kaybetmelerine yol açabilecek kötü niyetli kodlar ve yazılım hataları olabilir. Bu durumu bir örnekle ifade edecek olursak, ERC-404’teki ilk rug pull (halı çekme), protokol kullanıma sunulduktan birkaç dakika sonra gerçekleşmiştir.

Dahası, köklü piyasalar bunu henüz desteklemeyebilir. Dolayısıyla, kullanıcılar bunları DeFi’lerde ve diğer uygulamalarda kullanırken dikkatli olmalıdır.

ERC-404 Token’larının Geleceği

ERC-404 token standardını gelecekte nelerin beklediğini öngörmek için henüz çok erken. ERC-404 token’ları için bir sonraki adım, standardın resmîleşmesi için bir Ethereum Improvement Proposal göndermektir.

Ancak EIP’nin onaylanma ve uygulanma süreci son derece yavaştır ve yıllar sürebilir. ERC-404’ün Ethereum protokolünün bir parçası hâline gelmesi uzun sürebilir. Geliştiriciler ayrıca mevcut ERC-404 standardını geliştirmek amacıyla DN-404 gibi daha yeni protokoller de yayınlamaktadır.

Bununla beraber, deneysel Ethereum token’ları geçmişte epey ilgi görmüştür. Günümüzde ERC-721 ve ERC-20 token’larının olmadığı bir Ethereum zinciri düşünmek zordur, ama her iki token da bir noktada henüz keşfedilmemişti.

Ancak ERC-404 token’ları ekosistemde yerini bulmaya çalışırken dikkatli bir yaklaşım benimsemek gerekir. ERC-404 token’larıyla etkileşime girecekseniz fonlarınızı birden çok hesapta tutmayı ve tek kullanımlık bir cüzdanı kullanmayı düşünün. Bunu yaptığınızda ana birikimlerinizi deneysel varlıklarla etkileşime girmenin yarattığı birçok riskten korumuş olursunuz.

Neyse ki bir Ledger cihazı kullanarak aynı arayüzde birden çok cüzdan oluşturup bunları yönetebilir ve böylece ERC-404 gibi inovasyonları ana birikimlerinizi tehlikeye atmadan deneyimleyebilirsiniz. Ledger’ın güvenlik modelinin en güzel tarafı da budur. Ledger cihazınız, güvenilir yardımcı uygulaması Ledger Live ile birlikte varlıklarınızı güvende tutmak için ihtiyacınız olan tüm araçları sunar. Daha neyi bekliyorsunuz? Bir Ledger cihazıyla NFT’lerin bir sonraki cephesini deneyimleyin.