DeFi ve Cefi: DeFi Beklenen Kriterleri Ne Derece Karşılıyor

Özetle:

• Hem DeFi hem de CeFi, insanların paralarını yönetme şeklini kökten değiştirme potansiyeline sahiptir ancak bu konuya yaklaşımları farklıdır.
• DeFi dijital varlık kullanıcılarına etkileyici bir şeffaflık, erişilebilirlik ve kullanım alanı sunuyor ancak CeFi’ın sunduğu genel işlevselliğe -henüz- yaklaşamıyor.
• CeFi uzak ara daha büyük bir endüstri ancak DeFi da hemen ardından geliyor ve çok hızlı şekilde büyüyor. Daha büyük bir kullanıcı tabanına hitap etmek için DeFi’ın eksik kaldığı önemli yönlerden biri, itibari para desteği.

Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) ve Tether (USDT) gibi dijital varlıklar hem itibari para hem de dijital varlık kullanıcılarını güçlendiren merkeziyetsiz ve merkezî finansal çözümlerden oluşan yeni bir dalga yarattığından, son yıllarda hem merkeziyetsiz finansın (DeFi) hem de merkezî finansın (CeFi) popülerliği arttı.

DeFi terimi, bankalar ve devlet tarafından işletilen finansal kurumlar gibi geleneksel finansal altyapıya paralel bir altyapı sunan merkeziyetsiz protokoller, platformlar ve hizmetleri ifade ederken; CeFi ise dijital varlık kullanıcılarına ve sıklıkla itibari para kullanıcılarına finansal hizmetler sağlayarak eski finans platformları ile yeni dijital varlık ekonomisi arasında köprü kuran merkezî platformlar sunar ve bir anlamda ikisinin ortasında yer alır.

Her ikisi de finans endüstrisini kökten değiştirme potansiyeline sahip olsa da birçok açıdan ikisinin arasında farklılıklar vardır ve finansın geleceğinde oynayacakları roller de farklı olacaktır.

DeFi’ın Avantajları

Merkeziyetsiz finans, dijital varlıkların temel ilkelerinden ödün vermeden, bu varlıkların kullanıcılarına eksiksiz bir finansal hizmet yelpazesi sağlama ihtiyacının artması sonucunda ortaya çıktı.

Birçok CeFi ve geleneksel finans (TradFi) çözümünün aksine, DeFi platformları ve protokolleri hiçbir izin gerektirmez. Bu da esasen platformu kimlerin kullanabileceğine veya kullanamayacağına karar veren hiçbir merkezî kurum bulunmadığı ve DeFi platformlarını kesinlikle herkesin kullanabileceği anlamına gelir.

Bu platformlar, bir dijital varlık cüzdanı olan herkes tarafından kullanılabildikleri için bankalar, kredi sağlama firmaları, para piyasaları ve diğer TradFi platformlarına göre daha erişilebilir bir alternatif olarak öne çıkarlar ve banka hesabı olmayan kişilere önemli hizmetler sağlayabilecek açık ve erişilebilir bir çözüm sağlarlar.

Herkes tarafından görüntülenebilen blok zinciri platformlarında yer alan DeFi hizmetleri, mutlak şeffaflıktan yararlanırlar; yani hem belirli bir hizmetin temelinde yatan akıllı sözleşmeleri oluşturan kodu hem de bunların gerçekleştirdiği işlemleri herkesin denetlemesine olanak verirler. Bu da perde arkasında neler olup bittiğine dair daha az belirsizlik olduğu anlamına gelir ve DeFi kullanıcılarının içinin rahat etmesini sağlar.

DeFi platformları tarafından üretilen veya oluşturulan varlıklar, harici platformlarda serbestçe alınıp satılabilir ve kullanıcılar bu varlıkları belirli bir süre için kilitlemeyi veya dondurmayı tercih etmedikçe, genellikle bu varlıklarla istediklerini yapmakta özgürdür.

DeFi’ın Dezavantajları

Daha önce de belirttiğimiz gibi, DeFi, kullanıcıların bankalara veya diğer finansal kurumlara güvenmeden kendi paralarını yönetmelerini sağlar. Bu, birçok durumda özgürleştirici olabilse de kullanıcıların para kaybetmesini önlemek için herhangi bir ödemeyi iptal edebilme işlevi veya koruma mekanizması bulunmadığından bir risk oluşturabilir.

DeFi’da, varlıklarına ne olacağı konusunda tüm sorumluluk kullanıcılara aittir. Kullanıcıların varlıklarını geri alınamaz bir şekilde kaybetmelerinin en yaygın nedenlerinden ikisi, özel anahtarların kaybedilmesi ve cüzdan adreslerinin yanlış yazılmasıdır. Buna karşılık CeFi’da ise merkezî otorite, kullanıcıları korumak adına anlaşmazlıklar için tahkim veya para iadesi sistemi gibi önlemleri sıklıkla alır.

Dahası, birçok DeFi platformu kullanıcılara gerçekten fayda sağlasa ve kullanımı kârlı olabilse de hiçbir fayda sağlamayan veya düpedüz dolandırıcı olan birçok platform da vardır. Genelde sorumlu tutulabilecek, kimliği bilinen kişiler veya sicil kaydı yapılmış şirketler tarafından işletilen CeFi platformlarının aksine, şaibeli DeFi projelerine para kaptıranların başvurabileceği yasal çözüm yolları ya hiç yoktur ya da çok sınırlıdır.

Bu platformların bazıları, bulundukları yargı alanında yasaklanmış ya da düzenlemelere tabi hizmetlere kullanıcıların erişmesine olanak verdiklerinden, düzenlemeler açısından sıra dışı bir konumda yer alırlar ve her şeyi yasal bir çerçevede tutmak isteyen düzenleyiciler ve kullanıcılar için de bir zorluk oluştururlar.

Mevcut Durum

An itibarıyla, CeFi platformları hem kullanıcı sayısı hem de toplam piyasa büyüklüğü açısından DeFi’ye fark atıyor.

Piyasadaki köklü CeFi platformlarının sayısı, DeFi platformlarına kıyasla çok daha fazladır. Bunun nedeni, merkezî kripto para borsaları ve borç verme platformları gibi CeFi platformlarının, sezgisel ve erişilebilir kullanıcı deneyimleri geliştirme ve Amerikan doları (USD) ve euro (EUR) gibi itibari para birimleri için destek sunmak da dâhil olmak üzere, DeFi platformlarının geri kalmamaya çalıştığı hizmetleri sunma konusunda birkaç yıllık bir avantaja sahip olmasıdır.

CeFi platformları ayrıca kullanıcılara daha bilindik bir hizmet seçkisi sunuyor, çünkü sundukları hizmetler kapsamında genellikle bir emanet çözümü de sunarak yeni başlayanların anahtar cümleleri yönetme ve özel anahtarları güvende tutmanın içerdiği kurtarılamaz kayıplar gibi bazı risklerden kaçınmalarını sağlıyorlar.

Bununla birlikte, DeFi endüstrisi son yıllarda şaşırtıcı bir hızla büyüdü ve sürekli daha yenilikçi ve çekici DeFi platformları ortaya çıkıyor ve her yeni DeFi platformu iki sektörün sunduğu imkanlar arasındaki farkı giderek kapatıyor. Dolayısıyla kullanıcıların CeFi ile DeFi arasında, sundukları faydalardan ziyade kendi tercihlerine dayalı olarak seçim yapmaya başlaması da yakındır.